Δεν ξέρω αν συνέβη με αυτόν τον τρόπο, αλλά συνήθως έτσι τα δείχνουν στο σινεμά. Στις 15 Ιανουαρίου 1919, σε ένα σαλούν μίας δυτικής Πολιτείας των ΗΠΑ, ένας άνδρας άδειασε το ουίσκι στο λαρύγγι του, άφησε με δύναμη το ποτήρι στον πάγκο και ήπιε το τελευταίο νόμιμο ποτό στη χώρα. Μαζί με την επόμενη μέρα ξημέρωσε και η εποχή της ποτοαπαγόρευσης. Ένα κίνημα που ξεκίνησε από πουριτανικές χριστιανικές οργανώσεις του 19ου αιώνα και πέτυχε τη 18η τροποποίηση του αμερικανικού συντάγματος που απαγόρευε την παρασκευή, τη διακίνηση και τη χρήση αλκοόλ ανά τη χώρα. Η κυβέρνηση θεωρούσε ότι το συνολικό κοινωνικό και οικονομικό όφελος θα ήταν κατά πολύ μεγαλύτερο από την απώλεια των φορολογικών εσόδων. Έκανε λάθος. Έσπειρε παράνομα αποστακτήρια και συμμορίες για να θερίσει πτώματα και τυφλούς από τις μπόμπες. Τα παράνομα σημεία πώλησης αλκοόλ ήταν διπλάσια από όσα υπήρχαν πριν την απαγόρευση.
Ο Αλ Καπόνε είχε προσλάβει την αστυνομία του Σικάγο. Οι γκάνγκστερ έβαζαν στην τσέπη τα εκατομμύρια που, προ της απαγόρευσης, αποτελούσαν φορολογικά έσοδα. Δεν ήταν και λίγα, περίπου μισό δισεκατομμύριο το χρόνο. Με αυτά τα χρήματα κατάφεραν να υποστηρίξουν την καχεκτική αγορά εργασίας που παρέλυε από τις συνέπειες της οικονομικής ύφεσης. Η ποτοαπαγόρευση τελείωσε επί Ρούσβελτ, το 1933. Οι καταπακτές άνοιξαν και τα παράνομα αποστακτήρια βρέθηκαν κάτω από το φως.
Ο θρύλος λέει ότι στον πάτο ενός καζανιού βρέθηκε μία απόδειξη από ελληνικό κουρείο. Πέρσι την είδαν κάπου στις Κυκλάδες. Κανένας δεν ξέρει πού βρίσκεται τώρα. Μπορεί αυτόν το χειμώνα να την περάσουν με blanco και να καταλήξει στα χέρια μηχανικού αυτοκινήτων στο Περιστέρι. Ίσως πάλι να είναι η απόδειξη που θα πάρετε από τον ηλεκτρολόγο σας. Κρατήστε την, θα είναι η μοναδική στη χώρα.
Υπάρχουν δύο επιλογές για όποιον καταφέρει να πάρει απόδειξη από υδραυλικό μετά την ψήφιση των μέτρων. Η Κρατική Ασφάλεια και το Υπουργείο Οικονομικών. Και στις δύο υπηρεσίες θα διαπρέψει. Διότι κάποιος στην κυβέρνηση έχει πάρει τα δεδομένα της ποτοαπαγόρευσης και κάνει copy paste επάνω στο νέο φορολογικό πλαίσιο. Το να επιβάλλεις ενιαίο φόρο στο εισόδημα που δηλώνουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες είναι, απλώς, ηλίθιο και οδηγεί σε μεγαλύτερη φοροδιαφυγή.
Ο ελεύθερος επαγγελματίας θα κάνει το παν για να δηλώσει χαμηλότερο εισόδημα, τα έσοδα θα εμφανίσουν μεγάλη υστέρηση και σε ένα χρόνο θα κληθούν να πληρώσουν μισθωτοί, συνταξιούχοι και ιδιοκτήτες ακινήτων. Παραλλήλως η οικονομική δραστηριότητα θα απομακρύνεται όλο και περισσότερο προς τη σκιά της παραοικονομίας. Η φοροδιαφυγή είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα της χώρας και η κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα για να την ενισχύσει. Υπήρχε εναλλακτική λύση; Φυσικά. Τα αντικειμενικά κριτήρια που ίσχυσαν για λίγο προ ετών, αλλά καταργήθηκαν υπό την πίεση του πολιτικού κόστους.
Είσαι γιατρός στο Κολωνακι; Συγχαρητήρια. Δεν επιτρέπεται να δηλώσεις λιγότερα από ένα συγκεκριμένο ποσό που προσδιορίζεται με βάση την περιοχή, την ειδικότητα, τα χρόνια στο επάγγελμα. Δεν συμφωνείς; Κλείσε το γραφείο σου. Τώρα ένας γιατρός στο Κολωνάκι και ένας υδραυλικός στην Άρτα μπορούν, θεωρητικά, να δηλώσουν το ίδιο εισόδημα και να πληρώσουν ισόποσο φόρο. Ζήτησα εξηγήσεις από παράγοντα που γνωρίζει τα πράγματα. Μου είπε ότι δεν υπήρχε χρόνος, θα ξεσήκωναν τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις και, εντέλει, τα αντικειμενικά κριτήρια περιέχουν το στοιχείο της αδικίας. Ενώ τώρα η Δικαιοσύνη γυαλίζει τα μάρμαρα στο Σύνταγμα.
Μέρα με τη μέρα η χώρα βυθίζεται όλο και περισσότερο σε περιβάλλον ποτοαπαγόρευσης. Στην αρχή ήταν τα λεφτά που έφυγαν έξω και κρύφτηκαν σε θυρίδες. Τα νέα μέτρα χορηγούν επιπλέον κίνητρο για οικονομική δραστηριότητα που δεν θα γίνεται με χαρτιά, αλλά με ματιές. Και όχι μόνο. Έτσι όπως θα απογειωθεί ο δείκτης της διαφθοράς, θα αγγίζεις δημόσιο έγγραφο και θα λερώνεσαι. Και όλα αυτά επειδή το καταραμένο σύστημα επιμένει να ακολουθεί την πεπατημένη. Κοιτάζοντας εκείνο που χάνεται, αδιαφορώντας για αυτό που θα έρθει.
