Πόσο γρήγορα μπορείς να καλύψεις μία πόρτα καρφώνοντας σανίδες στο κούφωμα; Αν η δουλειά γίνει από τρεις δεν χρειάζονται πάνω από δέκα λεπτά. Το έχω δει, είναι ίσως η πιο έντονη εικόνα που κουβαλάω ως αναμνηστικό των φοιτητικών χρόνων. Βρισκόμαστε λίγο πριν το τέλος των ’80ς και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας οι εκπρόσωποι της Πανσπουδαστικής έχουν αποφασίσει ότι η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών θα επιτρέψει στο κεφάλαιο να απαλλαγεί από εργατικά χέρια και ανθρώπινα μυαλά. Το εκτελεστικό μέρος της διαμαρτυρίας τους υλοποιήθηκε όπως ακριβώς φαντάζεστε. Η αίθουσα με τους πρωτόγονους υπολογιστές κλείστηκε με σανίδια. Μπορεί να σας φαίνεται συμβολικό, αλλά η αίθουσα έμεινε για μέρες αποκλεισμένη. Οι τύποι πήραν σανίδια από το μυαλό τους και τα κάρφωσαν στην πόρτα.
Δεν ήταν δα και κάτι πρωτόγνωρο για τα ήθη της εποχής-ούτε σήμερα θα ήταν. Όταν ολόκληρο φοιτητικό κίνημα είχε συμπτυχθεί πίσω από το αίτημα για τη «μη εντατικοποίηση των σπουδών», το αμφιθέατρο μπορούσε να συζητήσει τα πάντα-σε μας είχε τεθεί ως αίτημα να τυγχάνουν καλύτερης μεταχείρισης στις εξετάσεις τα παιδιά των αντιστασιακών. Λογικό και αυτό. Τα κόμματα και οι παρατάξεις τους έκαναν συνειδητό πλιάτσικο στις αγωνιστικές μνήμες του φοιτητικού κινήματος με σκοπό να εκμαυλίσουν το κίνημα και να ασκήσουν έλεγχο στην παιδεία. Τα κατάφεραν μια χαρά και αυτό αποτυπώνεται στη σημερινή κατάσταση των Πανεπιστημίων. Είναι μάλιστα τέτοια η κατάσταση, ώστε αν σηκώσετε στην τύχη ένα πρόβλημα και το αποδώσετε στα κόμματα και στις παρατάξεις τους αποκλείεται να κάνετε λάθος. Δεκαετίες ολόκληρες τα ανώτατα ιδρύματα λειτουργούν υπό το καθεστώς απολύτης αυθαιρεσίας των κομματικών εγκάθετων με την ανοχή ή την αγαστή συνεργασία της πανεπιστημιακής κοινότητας. Κομματικοί μηχανισμοί συναλλάσσονται με δασκάλους, συμβούλια λειτουργούν σαν σπείρες, δαιδαλώδεις μηχανισμοί λυμαίνονται κονδύλια και ευκαιρίες. Ταυτόχρονα ο τρόπος με τον οποίο λειτούργησε το άσυλο κατήργησε αυτό που υποτίθεται ότι προστάτευε, την ελεύθερη διακίνηση ιδεών-είναι γνωστά όλα αυτά.
Δεν ξέρω αν το νομοθετικό πλαίσιο που παρουσιάζει η Άννα Διαμαντοπούλου θα βάλει την παιδεία σε νέες βάσεις. Ξέρω όμως ότι έχει κάνει τη θετικότερη πολιτική τοποθέτηση της δεκαετίας, όταν δηλώνει ότι «κόμματα και παρατάξεις δεν έχουν λόγο στα Πανεπιστήμια.» Θεωρητικά αν τους αφαιρέσει τον θεσμικό ρόλο θα τους δώσει μία γερή κλωτσιά στα γόνατα. Είναι υπέροχο, αλλά ποιος πιστεύει ότι θα γίνει και αληθινό; Ακόμα και αν η φοιτητική παράταξη χάσει την ισχύ της στην εκλογή των πανεπιστημιακών οργάνων, θα έχει πάντα τις σανίδες και τα καρφιά στο χέρι. Θα έχει τα τραπεζάκια και τους τόνους χαρτιού πάνω στους ταλαιπωρημένους τοίχους. Θα έχει τη φωνή τον τσαμπουκά και, στην ανάγκη, τις γερές κομματικές πλάτες. Και όμως, έχουμε κυλήσει εδώ κάτω επειδή μας έλειψε η παιδεία, η καθαρή ματιά και η πραγματικά ελεύθερη βούληση. Έχουμε σανίδια στο μυαλό.