Ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε, προσερχόμενος στη σύνοδο κορυφής, ότι «η Ευρώπη υπνοβατεί προς τη λάθος κατεύθυνση.» Εξυπνο. Προφανώς παραπέμπει στους «Υπνοβάτες» του Κρίστοφερ Κλαρκ, ένα βιβλίο που περιγράφει την πορεία της Ευρώπης προς την Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Δεν είναι ο μόνος. Και ο Ολάντ έχει πει κάτι ωραία για τη λιτότητα και ο Ρέντσι είναι έτοιμος, που λέει ο λόγος, να πάει σαν άνδρας στο Βερολίνο και στη Φρανκφούρτη. Το πρόβλημα είναι πώς όλοι αυτοί δεν έχουν ούτε ένα χαρτί να βάλουν απέναντι από τους φακέλους του Σόιμπλε. Διότι ναι, μπορεί ο Γερμανός να είναι αντιπαθής σε όλους, έλα όμως που, εκτός από επιχειρήματα, έχει και σχέδιο. Οι άλλοι έχουν περισσότερα συνθήματα παρά ιδέες και λύσεις. Κοινώς μάλλον προσέρχονται στο τραπέζι περίπου σαν συνδικαλιστές που μπορούν να υποδείξουν τον προορισμό, αλλά αδυνατούν να περιγράψουν τη διαδρομή. Όμως όπως και να έχει, πρόκειται για μία χρήσιμη κουβέντα που άνοιξε στην Ευρώπη και δεν μπορεί παρά να οδηγήσει σε κάποιο ξέφωτο. Διότι μακροπρόθεσμα, τα πράγματα πηγαίνουν πάντα προς το καλύτερο.
Πίσω στην πατρίδα μας κάποιοι είναι συνέχεια με το tweet στο χέρι και τη δήλωση στο στόμα: «Δεν είναι αυτή η Ευρώπη που ονειρευόμαστε». H Μέση Ανατολή ή η Βόρεια Αφρική είναι μόλις μία ώρα πτήση από εδώ. Ο Πούτιν είναι λίγο παραπάνω, αλλά φτάνεις μέσα σε ένα απόγευμα. Ζεις εκεί και ονειρεύεσαι όποια Ευρώπη να’ ναι, ακόμα και αυτήν που υπνοβατεί. Στη λαϊκή αφήγηση τα αίτια του σκεπτικισμού των Νοτίων περιγράφονται με απλοϊκό τρόπο ως το αποτέλεσμα της σύγκρουσης με τον πλούσιο και πιο ανταγωνιστικό Βορρά. Αλλά και από την άλλη πλευρά, ο ευρωσκεπτικισμός του Βορρά αποδίδεται στα μεταναστευτικά ρεύματα και στο λαϊκισμό που γεννά η χρηματοδότηση του Νότου. Δεν είναι εύκολο, αλλά η Ευρώπη έχει αντιμετωπίσει και χειρότερα.
Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε ποτέ καλύτερη εποχή από τη σημερινή για να γεννηθείς στην Ευρώπη – ισχύει το ίδιο σχεδόν για όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου. Ποτέ στο παρελθόν η Ευρώπη δεν γνώρισε πολιτική και κοινωνική ευημερία σε επίπεδο αντίστοιχο με αυτό που απολαμβάνει σήμερα. Ενας Ευρωπαίος 80 ετών δεν θα μπορούσε καν να φανταστεί στα νιάτα του πως 28 χώρες της Ευρώπης θα συγκροτούσαν Ενωση, ενώ 19 από αυτές θα είχαν κοινό νόμισμα. Αυτό θα ακουγόταν ως κακόγουστη φάρσα πάνω στα ερείπια του Βερολίνου.
Η ευρωπαϊκή ιδέα έχει τρωθεί περισσότερο από τον λαϊκισμό και λιγότερο από την Ιστορία. Δείτε μόνο ποιοι σέρνουν το άρμα της έντονης αμφισβήτησης και θα συμφωνήσετε για την ουσία του προβλήματος. Ο ευρωσκεπτικισμός δεν γεννιέται στη βάση των ευρωπαϊκών λαών. Καλλιεργείται εκεί από λαϊκιστές. Ο Ελληνας που πιστεύει ότι η Ευρώπη σκοπεύει να τον αφανίσει και ο Βρετανός που φεύγει επειδή τον έπεισαν πως τον εκμεταλλεύονται, έχουν μασήσει το ίδιο χορτάρι. Δεν είναι (μόνο) ευρωπαϊκή παθογένεια, είναι κυρίως σημείο των καιρών. Ο Ομπάμα το περιέγραψε μια χαρά μετά το Brexit. Είπε πως η Ευρώπη έτρεξε πολύ γρήγορα και ίσως τώρα πρέπει να κόψει ρυθμό, να κάνει μία στάση. Ακόμα και έτσι, είναι ο καλύτερος τόπος για να ζεις
