Πώς θα ήταν, αλήθεια, το τριήμερο της Καθαράς Δευτέρας αν μπορούσαμε να γιορτάσουμε ως συνήθως την Αποκριά; Αν εστιάσετε στις λεπτομέρειες του εθίμου, θα το παραδεχθείτε και εσείς: η πανδημία έχει και τα καλά της!
Το ναυάγιο του Τιτανικού ήταν μία τραγωδία που ενέγραψε υποθήκη στην αιωνιότητα. Αν όμως μπορούσαν να ερωτηθούν για το θέμα οι αστακοί που ήταν, ζωντανοί, στην κουζίνα του πλοίου, η αφήγηση θα έπαιρνε διαφορετικό χρώμα -παρεμπιπτόντως δεν αποκλείεται κάποιοι από αυτούς να βρίσκονται ακόμα εν ζωή, είναι υπεραιωνόβια πλάσματα. Ανήκω σε μία ισχνή μειοψηφία με δυσανεξία στις Αποκριές και στα έθιμα που υποδέχονται τη Σαρακοστή. Δεν γνωρίζω από πού πηγάζει αυτή η αντίδραση και δεν είναι της ώρας να το συζητήσουμε. Ισως να φταίει που δεν κατάφερα ποτέ, ως παιδί και ως γονιός, να πετάξω χαρταετό. Ενδεχομένως κάτι από τις περιγραφές του Άλκη Στέα στο Πατρινό Καρναβάλι να τραυμάτισε τον παιδικό ψυχισμό μου. Αυτό που μπορώ να σας πω μετά βεβαιότητας και να παραδεχθώ χωρίς καμία αναστολή, είναι ότι τέτοιες μέρες αισθάνομαι όπως ο αστακός που τα μαζεύει και φεύγει από την κουζίνα του Τιτανικού. Η πανδημία δεν κουβαλάει μόνο σκοτούρες στην καμπούρα της. Δεύτερη συνεχόμενη χρονιά χωρίς καρναβάλι. Ναι, το ξέρω, είναι μία αυθάδης δήλωση. Η Αποκριά αιμοδοτεί οικονομικά πολλές περιοχές της πατρίδας μας, ενώ θρέφει τη λαογραφία με την απαραίτητη συνθήκη της συνέχειας.
Πάντα μου φαινόταν ακατανόητη η επένδυση της ελληνικής Αποκριάς με λάτιν στοιχεία. Είναι σαν να βλέπεις Βραζιλιάνους να κάνουν Χριστούγεννα με αναμμένο τζάκι ενώ έξω έχει καύσωνα. Θα μου πείτε ότι είναι το κέφι που μεταφέρουν οι λάτιν νότες. Καμία αντίρρηση, απλώς συχνά το θέαμα γίνεται γελοίο, ακόμα και όταν έχει Βραζιλιάνες, από το ανεξάντλητο ελληνικό φυτώριο. Καλλιεργούμε βραζιλιάνες χορεύτριες. Θα συνέφερε αν βάζαμε στο θερμοκήπιο ποδοσφαιριστές. Τις βλέπεις, λοιπόν, να διασχίζουν τα πλήθη, χορεύοντας σε καρότσα ημιφορτηγού, ημίγυμνες σε συνθήκες παγωνιάς, χρωματιστές κάτω από γκρίζες πολυκατοικίες και αντιλαμβάνεσαι ότι κάτι δεν πάει καλά. Και όμως, αυτό το θέαμα, είναι κομμάτι της παράδοσης μας. Δεν είναι παγκοσμιοποίηση. Είναι η κυριαρχία του κιτς. Κάτι αντίστοιχο βλέπεις και σε πολλά παιδάκια. Από μέσα Χαβανέζα, από έξω «βάλε παλτό να μην κρυώσεις». Και λικνίζονται στο ρυθμό του Μαρακαϊμπο, λάτιν άσμα που αφηγείται πώς τα οπλοπολυβόλα, το ρούμι και η κοκαϊνη κάνουν κάπως ιδιαίτερη τη ζωή σε αυτήν την πόλη της Βενεζουέλας. Τσα τσα. Όμως ελάτε να μεταφέρουμε σκηνικά από το παλιό σύμπαν και να φανταστούμε πώς θα ήταν και φέτος η Αποκριά αν οι Δήμοι μπορούσαν να διοργανώσουν εορταστικές εκδηλώσεις. Με νερωμένο δωρεάν κρασί και χαλβά της πλάκας.
Πώς θα ήταν, λοιπόν, ένα καρναβάλι στον καιρό της πανδημίας; Όπως θα είναι το καρναβάλι του 2022. Μονοθεματικό και αφόρητα βαρετό. Με χειρουργικές μάσκες, άσπρες ρόμπες, ορούς και αναπνευστήρες θαλάσσης. Με μεγαλομπεμπέδες να χοροπηδάνε μέσα σε κλουβιά για να αναπαραστήσουν το lockdown, φορτηγά-άρματα μετασκευασμένα σε τεράστιες σύριγγες, τον Χαρδαλιά, ως πρόσωπο και concept, να παρελαύνει από την Ξάνθη ως την Πάτρα. Με τμήματα μεταμφιεσμένων σε ιούς να έχουν πίσω τους ροπαλοφόρους που παριστάνουν τα αντισώματα, σέξι νοσοκόμες με εμβόλια που φέρουν τσιπάκι, ενδεχομένως και κανένας ξεχασμένος Τραμπ πάνω σε γαλάζιο πουλί, δήθεν να στέλνει tweets. Αντε και μερικοί σάτυροι με θεατρικές μάσκες για να μας δείξουν πώς καταγράφει το λαϊκό θυμικό τα δρώμενα στα σκοτεινά καλλιτεχνικά παρασκήνια. Δεν αντέχω. Και όλα αυτά μέσα στη θάλασσα του πλήθους που έκανε χιλιόμετρα, κατέλαβε τα ξενοδοχεία και τα Airbnb, στριμώχτηκε, τσαλαπατήθηκε για να δει εκατό διαφορετικές ρεπλίκες του του Τσιόδρα. Και να τιμήσει τα έθιμα. Με τα οποία διατηρώ μία σχέση σύγχυσης καθώς συχνά μπερδεύω τα διονυσιακά, που μας έρχονται από την αρχαιότητα, με εκείνα που επιβίωσαν στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Ένας εύκολος τρόπος για να τα ξεχωρίζεις είναι οι φαλλοί. Όπου βλέπεις φαλλό, ξέρεις ότι έχεις πιάσει αρχαία Ελλάδα. Οι κουδούνες είναι συνήθως Τουρκοκρατία. Ο Έλληνας έχει μάθει στη μακραίωνη ιστορία του να κρεμάει κουδούνες.
Εν μέρει φέτος έχουμε γλιτώσει και από την εθιμοτυπία της αγοράς σαρακοστιανών, δηλαδή από τον ρεπόρτερ που μας εξηγεί ποια καραβίδα (κάτω τα χέρια από τους αστακούς!) πρέπει να ψωνίσουμε και πόσο πρέπει να γυαλίζει το μάτι της γαρίδας. Με εδέσματα, που κοστίζουν 5% λιγότερο από πέρσι, έτοιμα για το μεγάλο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας, την ημέρα που αν κάνεις δειγματοληπτικά τεστ χοληστερίνης θα αδειάζεις κλίνες covid για να τις δώσεις στην Καρδιολογική. Πήραμε απαλλαγή και από το βάρβαρο έθιμο του χαρταετού που κακοποιεί χιλιάδες πατεράδες κάθε χρόνο χωρίς να μιλάει κανείς, χωρίς ούτε μία δήλωση για τον εξευτελισμό που υφίστανται όλοι εκείνοι οι άνδρες όταν δεν καταφέρνουν να απογειώσουν τον χαρταετό με τα χρώματα της αγαπημένης ομάδας. Με το σουσάμι της λαγάνας να κολλάει στα δόντια, τον βιομηχανικό ταραμά να βάφει ροζ τα χείλη και τον λόφο του Φιλοπάππου να θυμίζει για λίγες ώρες Γολγοθά.
