Το Γκόθαμ Σίτι είναι η κατσαρόλα χωρίς το καπάκι της. Το νερό κοχλάζει, τρέχει πάνω στο καυτό σώμα της όπως ο θυμός των απόκληρων στους δρόμους. Ο Τζόκερ είναι πάνω σε ένα στραπατσαρισμένο περιπολικό. Χτυπημένος. Με ανοιχτά χέρια. Ένας Εσταυρωμένος των καταραμένων, αυτών που κουβαλούν το ανάθεμα της ζωής.
Κάπου διάβασα ότι ο «Τζόκερ», ως ταινία, μπορεί να θεωρηθεί συνέχεια του «V for Vendeta» -η οργή των καταφρονεμένων που στο τέλος στραγγαλίζει ένα απρόσωπο και απάνθρωπο σύστημα. Δεν είναι ακριβώς αυτό. Μπορεί ο καμβάς να μοιάζει. Επίσης και στις δύο ιστορίες προτάσσεται μία μάσκα. Μία μάσκα που κρύβει ένα πρόσωπο, αλλά ταιριάζει σε κάθε κεφάλι. Όμως το «V for Vendeta» εξαγγέλλει μία νίκη. Ο «Τζόκερ» είναι ένας ύμνος στους ηττημένους που ξέρουν ότι πάντα το πλουσιόπαιδο κερδίζει. Και ας φοράει τη στολή του Batman.
Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 το Γκόθαμ Σίτι θυμίζει μία άπλυτη Νέα Υόρκη. Πνιγμένο στα σκουπίδια, πιο σκοτεινό και από τις νύχτες του. Ο Άρθουρ εργάζεται ως κλόουν, αλλά ονειρεύεται να γίνει stand up comedian. Ζει με τη μητέρα του σε μικρό διαμέρισμα, σε μία από εκείνες τις πολυκατοικίες που θυμίζουν σφηκοφωλιά με εκατοντάδες ομοιόμορφες κερήθρες. Πάσχει από διαταραχή που του προκαλεί ανεξέλεγκτο γέλιο σε συνθήκες άγχους. Δουλεύει στον δρόμο κρατώντας διαφημιστική πινακίδα. Ξυλοκοπείται από μία αγέλη νεαρών. Κάποιος του δίνει ένα πιστόλι, για την ασφάλειά του. Την άλλη μέρα η μάσκα του κλόουν είναι στα πρωτοσέλιδα. Ο Τζόκερ γεννήθηκε. Και ο Batman είναι ακόμα παιδί, στην έπαυλη του πατέρα του.
Μία πρώτη ανάγνωση της ταινίας έδειξε την Αμερική του Τραμπ. Δεν είναι σωστή προσέγγιση. Στην Αμερική του Τραμπ κερδίζει κάποιος που παριστάνει τον «Τζόκερ». Είπαν ότι είναι μία καταγγελτική ελεγεία του κόσμου μας όπου ο πλούτος, τα media, η πολιτική, αυτό που, τέλος πάντων, αποκαλούμε «σύστημα», αναπαράγεται μέσα από ένα όργιο ανισοτήτων, με τους πολλούς να γίνονται σκάλα για να πατήσουν οι λίγοι, σωρός από κόκκαλα μετά από τσιμπούσι. Ναι, εντάξει. Αλλά αυτή είναι μία ιστορία που έχουν διηγηθεί πολλοί. Μία εύκολη αφήγηση. Ο «Τζόκερ» είναι κάτι ακόμα. Είναι η βαθιά ματιά στο πρόσωπο και στο νου του ανθρώπου που δεν συνθλίβεται, απλώς, από το σύστημα. Κατακρεουργείται από σας και από μένα. Στην ταινία ακούμε τον σπαραγμό του, αισθανόμαστε την οργή του. Ο «Τζόκερ» δεν είναι η ακραία περίπτωση ενός ανθρώπου. Είναι η περίπτωση κάθε ανθρώπου. Είναι ο συνάδελφος που παίρνουμε στην πλάκα, ο τύπος που χάνει πάντα τη σειρά του, ο πιτσιρικάς με τα χαμηλωμένα μάτια, τα κορίτσια που νομίζουν ότι τα αγαπάς, αυτός που βγαίνει σκυφτός από το φθηνό μπουρδέλο, που αλλάζει γνώμη όταν δει την τιμή στο σούπερ μάρκετ, που δεν αντέχει να κοιταχτεί στον καθρέφτη και κοιτάζει το πάτωμα των ασανσέρ. Που χαζεύει τηλεπερσόνες και την ίδια, μα την ίδια, στιγμή τις ζηλεύει, τις μισεί και τις θαυμάζει. Που σκοντάφτει στον δρόμο ενώ ονειρεύεται ότι είναι κάποιος άλλος. Έχει κατάθλιψη, αλλά φοβάται να το πει ακόμα στον εαυτό του. Ζει με τη μάνα του. Κανένας δεν θα του τηλεφωνήσει για να μάθει νέα του. Και αυτός δεν θα τηλεφωνήσει σε κανέναν για να τον ρωτήσει τι κάνει. Ντρέπεται. Για αυτό και συχνά θέλει να κάνει και τους άλλους να ντραπούν. Δεν τολμά να γίνει Τζόκερ γιατί μέσα του θέλει να γίνει Batman, τον οποίο κατά βάθος μισεί, αλλά δεν πρόκειται να το παραδεχθεί ποτέ. Ίσως επειδή δεν το ξέρει.
Δείτε την ταινία. Στο πρόσωπο του Τζόκερ θα συναντήσετε ανθρώπους που ξέρετε. Μην ανησυχείτε, δεν πρόκειται να αναγνωρίσετε τον εαυτό σας. Δεν θα δείτε τίποτα δικό σας επάνω του. Όπως οι γάτες όταν βρίσκονται μπροστά στον καθρέφτη.
