Το «What’s Next» είναι μία σειρά ντοκιμαντέρ (στο Netflix) με πρωταγωνιστή τον Μπιλ Γκέιτς που προσπαθεί να ιχνηλατήσει το μέλλον. Το πρώτο επεισόδιο έχει ως θέμα την τεχνητή νοημοσύνη που αντιμετωπίζεται, περίπου, ως εξωγήινη. «Ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με μία νέα μορφή νοημοσύνης, η οποία δεν υπήρχε στο παρελθόν». Το θέμα ευνοεί τις εντυπωσιακές ατάκες και τα επιφωνήματα. Αν είχαμε ονομάσει την τεχνητή νοημοσύνη κάπως αλλιώς, ας πούμε, «υπολογιστικά συστήματα μεγάλης ισχύος», τώρα θα συζητούσαμε με διαφορετικό τρόπο.
Θυμηθείτε, οι παλαιότεροι, τι λέγαμε για τους υπολογιστές πριν από σαράντα χρόνια και θα διαπιστώσετε ότι η συζήτηση πατάει σχεδόν στα ίδια χνάρια. Στο ντοκιμαντέρ δίνεται ένα παράδειγμα για το πώς η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να εξελιχθεί από ευλογία σε ανάθεμα. «Οι μηχανές αυτές μαθαίνουν μόνες τους. Τι θα συνέβαινε αν η τεχνητή νοημοσύνη κατασκεύαζε μία βελτιωμένη εκδοχή του εαυτού της, ξεκινώντας μία διαδικασία που δεν θα σταματούσε ποτέ; Θα φτάναμε σε ένα σημείο απώλειας του ελέγχου καθώς δεν θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε τη λειτουργία». Για να είμαι δίκαιος, ρώτησα και το Chat GPT, για να πάρω τη γνώμη της τεχνητής νοημοσύνης. «Εγώ αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να σχεδιάσω αυτόνομα ένα νέο γλωσσικό μοντέλο. Ομως η αυτο-βελτιούμενη τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να το επιτύχει, μέσω συνεχούς μάθησης, καθοδηγούμενη πάντα από ανθρώπους». Σωστό. Γιατί αν μη τι άλλο, ο άνθρωπος είναι αυτός που, στην τελική, μπορεί να τραβήξει το καλώδιο από την πρίζα.
Το νέο βιβλίο του Γιουβάλ Νόα Χαράρ τιτλοφορείται Nexus και δεν έχει αποσπάσει ενθουσιώδεις κριτικές στο διεθνή Τύπο. Περιέχει «μία σύντομη ιστορία των δικτύων πληροφοριών από τη λίθινη εποχή μέχρι σήμερα». Ο Χαράρι γράφει ότι στα πρώτα χρόνια της τυπογραφίας, το μεγάλο ευρωπαϊκό best seller ήταν ένα βιβλίο για τις μάγισσες. Η κυκλοφορία του είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο χιλιάδων γυναικών. Η συμπεριφορά της ανθρωπότητας ρυθμίζεται από τη λειτουργία των δικτύων που μεταφέρουν πληροφορίες. Εξαρτάται, λοιπόν, σε ποιο δίκτυο βρίσκεσαι. Τι θα συμβεί, λοιπόν, αν στο μέλλον τα δίκτυα πληροφόρησης χειραγωγούνται από μηχανές και αλγόριθμους που εξυπηρετούν δόλια σχέδια; Ο Χαράρι κάνει μία ενδιαφέρουσα επισήμανση. Η ανθρωπότητα με τη Βιομηχανική Επανάσταση βρέθηκε σε καινούργιο έδαφος και δεν ήξερε πώς να βαδίσει. Ετσι γέννησε άγριο ιμπεριαλισμό και κομμουνισμό. Τι θα γεννήσει με την τεχνητή νοημοσύνη; Αδηλο. Να ανησυχούμε; Ναι. Οχι για τη συμπεριφορά της μηχανής, αλλά για τις προθέσεις των ανθρώπων που θα την εκπαιδεύουν.
Το φετινό Νομπέλ Φυσικής απονεμήθηκε στους Αμερικανούς Χίντον και Χόπφιλντ για την εργασία τους πάνω στα νευρωνικά δίκτυα, δηλαδή στη μηχανική μάθηση που αντιγράφει τη λειτουργία του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο Χίντον είχε παραιτηθεί από τη Google όταν προειδοποίησε για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Μίλησε για την κατάργηση θέσεων εργασίας και την πιθανότητα «αυτονόμησης» των μηχανών. Αναδύεται ένας καινούργιος πολιτισμός για τον οποίο, ακόμα, δεν είμαστε σίγουροι πώς θα λειτουργεί. Σήμερα το 20% των επενδύσεων στη Βόρεια Αμερική κατευθύνεται στην τεχνητή νοημοσύνη. Τα data centers καταναλώνουν ακόρεστα ενέργεια και στο μέλλον κάποια από αυτά θα δουλεύουν με πυρηνικούς αντιδραστήρες. Η δυνατότητα της τεχνητής νοημοσύνης να επεξεργάζεται τεράστιους όγκους δεδομένων σε πραγματικό χρόνο είναι χρήσιμη στην πολιτική. Βλέπεις ότι μία λεωφορειακή γραμμή δεν έχει κίνηση. Αφαιρείς δρομολόγια και διοχετεύεις τους πόρους αλλού. Οι άνθρωποι στο μέλλον θα ψηφίζουν κυβερνήσεις για τον προσανατολισμό του αλγορίθμου ο οποίος θα «τρέχει» το κράτος. Και φυσικά είναι αυτό που θα συμβεί μέσα μας. Ηδη διατίθενται υπηρεσίες με τη συντροφιά προσφιλούς προσώπου που έχασες. Δίνεις στη μηχανή βίντεο, φωτογραφίες, ό,τι έχεις τέλος πάντων και δημιουργεί ψηφιακό αντίγραφο του μακαρίτη στο κινητό. Μπορείς να φτιάξεις και ένα δικό σου, για παρηγοριά σε αυτούς που θα αφήσεις πίσω. Ετσι βέβαια η μηχανή μας αποσπά ένα στοιχείο ανθρωπιάς. Θα μπλοκάρει τη διαδικασία του πένθους, εντείνοντας την επιδημία κατάθλιψης. Παράλληλα θα δημιουργήσει και το σκεύασμα, τη νέα γενιά αντικαταθλιπτικών που θα σε κρατάει σε ισορροπία. Λέμε ότι οι μηχανές αρχίζουν να αποκτούν ανθρώπινα χαρακτηριστικά. Αυτό είναι λάθος. Εμείς είμαστε που αποκτούμε χαρακτηριστικά και συμπεριφορές μηχανής.
