Ο άνδρας που χρεοκοπεί κατάλαβε ότι συρρικνώνεται όταν χρειάστηκε να σηκώσει το κεφάλι για να κοιτάξει τη γυναίκα του κατά πρόσωπο – παλιά έπρεπε να χαμηλώσει το βλέμμα για να βρει τα μάτια της. Κάπως έτσι πρέπει να συμβαίνει με τους περισσότερους άνδρες που χρεοκοπούν. Συχνά δε, η γυναίκα τους φεύγει. Και εκείνοι μένουν εκεί, σε άδειο χώρο και κενό χρόνο. Άπραγοι. Με το λεπτό να μεγαλώνει, να φουσκώνει σαν κύμα για να τους πνίξει μέσα σε εξήντα δευτερόλεπτα. Παρακολουθώ τον Νίκο Ορφανό να συρρικνώνεται, να γίνεται δύο εκατομμυριοστά του μέτρου. Αυτό μπορούν να το κάνουν μόνο τα καρτούν και οι σπουδαίοι ηθοποιοί. Εν προκειμένω ο Ορφανός είναι και τα δύο.
Το έργο περιγράφει αυτό που λέει ο τίτλος του. «Ένας άνδρας υπό χρεοκοπία». Χρωστά 26.000 ευρώ και παίρνει μόνο ένα μικρό επίδομα ανεργίας. Η γυναίκα του τον εγκαταλείπει. Και στη θέση της έρχεται ο εκκαθαριστής. Είναι ο άνθρωπος που θα αναλάβει να στραγγίξει τη ζωή του ήρωα από αγαθά και ψευδαισθήσεις. Θα τον γδύσει από αντικείμενα και ελπίδα. Όμως ο εκκαθαριστής είναι και άλλα, πολλά παραπάνω: η επιβεβαίωση της αποτυχίας, η φωνή μίας πιεστικής συνείδησης, το ίδιο το σύστημα. Θα του πάρει τα πάντα. Από τους αγαπημένους του δίσκους, μέχρι το ρολόι. Και θα τα «σκοτώσει» σε μια αστεία τιμή. «Όλοι είναι χαρούμενοι με το χαμηλό τίμημα. Οι δανειστές γιατί εκδικούνται, εγώ γιατί έκανα τη δουλειά μου, αλλά και ο οφειλέτης που αγόρασε μία δεύτερη ευκαιρία σε πολύ χαμηλή τιμή». Το έργο πραγματεύεται την έκπτωση. Τη σύνδεση της ύπαρξης με τα χρήματα. Το εφήμερο της αξιοπρέπειας και της σταθερότητας σε έναν κόσμο που ορίζεται από ποσά και μεγέθη. Είναι σκληρό, δύσκολο, αλλά και γενναιόδωρο σε πολλά μικρά κλειδιά που ξεκλειδώνουν παράθυρα για μια διαφορετική ματιά προς τα πράγματα.
Και ο άνθρωπός μας τι κάνει; Ταυτίζεται με έναν ήρωα επιστημονικής φαντασίας και αρχίζει να συρρικνώνεται. Είναι πια μικρός, χρειάζεται ολόκληρο σχέδιο για να σκαρφαλώσει στο ψυγείο του. Έτσι δεν γίνεται πάντα ή, τέλος πάντων, σχεδόν πάντα; Η ανέχεια αφαιρεί μπόι. Και αν δεν γίνεσαι εσύ μικρός, είναι τα πάντα που μεγαλώνουν γύρω σου. Ο Ορφανός σου επιτρέπει να διαβάσεις τον χαρακτήρα από πολλές γωνιές – πρέπει, απλώς, να διαλέξεις. Είναι τρελός ή σαρκαστικός; Τον λυπάσαι ή τον ζηλεύεις για την καταφυγή του; Εγώ τον λυπήθηκα. Μετά σκέφτηκα ότι είναι απολαυστικό να βρίσκεις τα πάντα μέσα στο τίποτα. Αυτή δεν είναι αυτάρκεια; Ναι, αυτή είναι. Όμως χρειάζεσαι και μία ψευδαίσθηση.
Ο «εκκαθαριστής» Θανάσης Δόβρης, εξαιρετικός και αυτός, ισορροπεί ανάμεσα στον κυνισμό του συστήματος και στην ανθρώπινη τρυφερότητα που δεν ξέρεις αν είναι ειλικρινής ή προσποιητή. Ο ρόλος είναι «άχαρος» γιατί δεν χορηγεί μεγάλες συναισθηματικές διακυμάνσεις, όμως ο Δόβρης βρίσκει τρόπο να τις κερδίσει. Μόνο και μόνο αυτή η αφμιθυμία που σου προκαλεί, που δεν ξέρεις αν πρέπει να τον συμπαθήσεις ή να τον σιχαθείς, δημιουργεί μία πολύ ενδιαφέρουσα ερμηνεία.
Η Δανάη Επιθυμιάδη ως «σύζυγος» έχει περισσότερο επικουρικό ρόλο. Η ισχυρότερη εντύπωση που δημιουργεί είναι στη στιγμή του οργασμού της, στο σκοτάδι. Είναι τόσο πειστική που αρχίζεις και σκέφτεσαι ότι κάτι γίνεται…
Τέλος, η σκηνοθεσία του Βασίλη Μαυρογεωργίου δείχνει διακριτική διάθεση, σέβεται το κείμενο και δεν πάει να αναμετρηθεί μαζί του.
Η παράσταση ανεβαίνει στον νέο θεατρικό χώρο Skrow. Iσως από τους πιο πρωτότυπους χώρους της Αθήνας – η σκηνή ακουμπάει στον βράχο από το άλσος Παγκρατίου. Εκ των πραγμάτων, ο βράχος εντάσσεται λειτουργικά στο σκηνικό.
