Διάβασα ένα έξυπνο tweet που έλεγε ότι, αν πέσεις σε συζήτηση για την Ουκρανία, για να ξεχωρίσεις τον αριστερό από τον δεξιό πρέπει να τους ρωτήσεις τι γνώμη έχουν για τη διαφήμιση του Pantene, με άτομα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας. Κάποιος σχολίασε ότι ακόμα και εκεί δεν είναι βέβαιο ότι ο αριστερός θα βρίσκεται από την πλευρά που περιμένουμε. Σωστό.
Τις τελευταίες εβδομάδες γράφονται σεντόνια ολόκληρα που εξηγούν την ισχύ των ρωσικών ερεισμάτων στην πατρίδα μας. Ναι, έχουν ειπωθεί τα πάντα. Οι δεξιοί που έλκονται από το πατριαρχικό, αυταρχικό μοντέλο του Πούτιν και οι αριστεροί που συμμαχούν με τον εχθρό του εχθρού τους, συν οι μνήμες από το σοβιετικό παρελθόν. Από δίπλα μπαίνει ο γεωπολιτικός παράγοντας που θεωρεί λογική την κίνηση της Ρωσίας για να προλάβει ενδεχόμενη μελλοντική απειλή, ενώ προστίθεται και το επιχείρημα της εθνοκάθαρσης που γίνεται εις βάρος των ρωσόφωνων από τους ναζί του Αζόφ. Παρεμπιπτόντως, τις τελευταίες ημέρες η Ρωσία δείχνει να αποφεύγει τον όρο «ναζί», προτιμώντας το «εθνικιστές».
Διαπιστώνουμε, λοιπόν, ότι έχει σκαφτεί ένα ιδιόμορφο ιδεολογικό χαράκωμα στην κοινωνία, εντός του οποίου συγκατοικούν άνθρωποι που ανακαλύπτουν ότι τους χωρίζουν λιγότερα από όσα νόμιζαν. Και σίγουρα τους ενώνει η εναντίωσή τους προς τη Νέα Τάξη Πραγμάτων. Αν προσέξετε τα κείμενα και τις αναφορές τους, θα δείτε ότι και οι δύο, δηλαδή αριστεροί και δεξιοί, υιοθετούν τον όρο αν και, στο ζύγι, κερδίζουν οι αναγνώστες της Ελεύθερης Ωρας. Στο μεταξύ, ο όρος, που χρησιμοποιείται εδώ και έναν αιώνα, είναι τόσο γενικός, ώστε εμπεριέχει τα πάντα. Ο δεξιός εννοεί την παγκοσμιοποίηση και την χαλάρωση των εθνικών γραμμών, ο αριστερός είναι μάλλον προσηλωμένος στην ερμηνεία των ‘90ς, για τον σκληρό, καπιταλιστικό κόσμο που επεκτάθηκε μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Και οι δύο, όμως, συναντώνται πάνω στη γραμμή άρνησης του καινούργιου.
Στον παλιό κόσμο θα εστιάζαμε αποκλειστικά σε συμπεριφορές που πατούν σε οικονομική βάση. Ισχύει και τώρα, βέβαια, αν αξιολογήσουμε τους οπαδούς του Πούτιν με βάση την εισοδηματική τους θέση, θα δούμε ότι οι περισσότεροι προέρχονται από λαϊκά στρώματα. Ομως δεν στηρίζεις τον Πούτιν επειδή είσαι φτωχός. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τον δείκτη μόρφωσης. Δεν θα βρεις πολλά μεταπτυχιακά να στοιχίζονται πίσω από τον εισβολέα. Επίσης θα βρούμε αρκετούς (ξέρω τέσσερις-πέντε) που στηρίζουν τον Πούτιν μόνο και μόνο επειδή ο Μητσοτάκης είναι απέναντι. Αλλά αυτές είναι περιπτώσεις του γιατρού.
Υπάρχει κάτι άλλο που λειτουργεί ως συγκολλητική ουσία ανάμεσα σε αριστερούς και δεξιούς φίλους του Βλαδίμηρου. Αισθάνονται ασφαλείς με το παλιό, το νέο τους τρομάζει. Πίσω από τις ιδεολογίες, τις ιδεοληψίες, τις συμπάθειες και τις αντιπάθειες, πίσω από όλα αυτά, βρίσκεται η αποστροφή τους προς το νέο, η απέχθεια προς τη Δύση που γίνεται όλο και πιο απαιτητική, προς έναν κόσμο που μεταβάλλεται με ταχύτητα και αδυνατούν να τον καταλάβουν. Αριστεροί και δεξιοί φίλοι του Πούτιν, μπορεί να ασπάζονται σε κάποιο βαθμό τις αξίες που πρεσβεύει η σημερινή Ρωσία, αλλά περισσότερο μισούν τη Δύση. Πρόκειται για ανθρώπους που εστιάζουν στο σκληρό πρόσωπο της Δύσης, που «περιθωριοποιήθηκαν» από τις συνθήκες ή κατ’ επιλογή.
Ασφαλώς κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Ο παλιός κόσμος ήταν πιο απλός με τη διπολική ερμηνεία των πραγμάτων με εφαρμογή σε κάθε πεδίο. Τώρα τα πράγματα είναι πολύ πιο σύνθετα, ο ψυχισμός, το θυμικό των ανθρώπων έχει μεγαλύτερη βαρύτητα. Οι μεγάλοι διχασμοί του μέλλοντος δεν θα έχουν να κάνουν με ταξική διαπάλη, αλλά με θέματα που σήμερα εντάσσουμε στη σφαίρα της ψυχολογίας, της αισθητικής, ακόμα και της καθαρής ανοησίας.
