Τη μέρα που ο Γιάνης έκανε έξωση στην τρόικα, ανήρτησα στο facebook το «Παιδιά της Ελλάδος Παιδιά» και πήρα τη Βέμπο από το χέρι για να της δείξω το twitter. Όμως και στο facebook να μέναμε, πάλι το ίδιο τοπίο θα χαζεύαμε. Οι αρτηρίες της κοινωνικής δικτύωσης φούσκωσαν από ενθουσιασμό και ένταση. Ήταν μία αναπόφευκτη έκρηξη. Δικαιολογημένη. Και έχω την αίσθηση ότι η σπίθα της δεν ήταν στη σχέση που διατηρεί ο Βαρουφάκης με το φακό. Νομίζω ότι και ο Τσακαλώτος να ήταν στη θέση του θα είχε συμβεί ακριβώς το ίδιο. Πιστεύω ότι υπάρχει σχέδιο. Και αν κάνω λάθος, το πρόβλημα δεν είναι δικό μου. Είναι δικό τους και πρέπει να το δουν επειγόντως.
Στις 16 Δεκεμβρίου ο Γιάνης Βαρουφάκης έγραψε ένα άρθρο στο protagon για το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης. Κρατήστε την ημερομηνία. Ξέρει ότι, πιθανότατα, θα πάμε για εκλογές και θα αναλάβει το υπουργείο Οικονομικών. Γνωρίζει ότι πάνω του θα πέσει το βάρος της διαπραγμάτευσης. Τι γράφει, λοιπόν; “Με ρωτούν, εύλογα, πολλοί αναγνώστες: «Και τι θα έκανες εσύ αν το Βερολίνο και η Φραγκφούρτη σού πουν ένα μέγα NEIN, διαβούν με το έτσι θέλω την κόκκινή σου γραμμή και σου κλείσουν τη ρευστότητα;». Είναι πραγματικά εύλογο το ερώτημα καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν ιδιαίτερα δυσάρεστη για την Ελλάδα. Απαντώ όμως και μ’ ένα δικό μου ερώτημα, το οποίο θέτω σε αυτούς τους συγκεκριμένους επικριτές: «Υπάρχει κάποια απαίτηση των δανειστών στην οποία θα λέγατε ΟΧΙ, με αποτέλεσμα μια αντίστοιχη περίοδο αστάθειας και αγωνίας; Εσείς δεν έχετε καμία λεπτή κόκκινη γραμμή;» Αν δεν έχετε, ελπίζω να κατανοείτε πως απλά αφήνεστε στην καλοσύνη των δανειστών.”.
Μέχρι στιγμής ο Βαρουφάκης κινείται εντός σεναρίου αν και το σχέδιό του είναι μαξιμαλιστικό: προβλέπει την επίλυση του προβλήματός μας με μία ριζική αλλαγή στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική. Η σχέση του με τη λογική θα ελεγχθεί συντόμως. Μία πιθανή σκηνή στο σενάριό του είναι η διακοπή της ρευστότητας. «Αστάθεια και αγωνία» που γράφει και ο Γιάνης. Μπορεί η κυβέρνηση να το αντέξει κοινωνικά και πολιτικά; Δύσκολα και μόνο αν φορτίσει κατάλληλα την κοινωνία. «Δεν φταίμε εμείς, φταίνε οι άλλοι.». Και επειδή δεν αποκλείεται να χρειαστεί και τον κόσμο στους δρόμους, πρωτοσέλιδα με την ελληνική σημαία στο βομβαρδισμένο Βερολίνο είναι χρήσιμα προς αυτήν την κατεύθυνση. Πουκάμισο έξω από το παντελόνι, γλώσσα έξω από το στόμα και χέρια μέσα στις τσέπες. Αισθητικά πρωτότυπο, αλλά επικοινωνιακά αποδοτικό.
Σήμερα ο Βαρουφάκης είναι sex symbol και οι περισσότεροι πιστεύουν ότι θα τα καταφέρει, ακόμα και με τρόπο μαγικό. Άλλωστε για ένα ισχυρό κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας το πρόβλημά μας τα τελευταία χρόνια ήταν η έλλειψη ενός «αποφασιστικού τσαμπουκά» απέναντι στους δανειστές. Και όταν οι πολίτες ακούν τον πρωθυπουργό να καταργεί τη λιτότητα, τον υπουργό Οικονομικών την τρόικα και τους άλλους να επαναφέρουν απολυθέντες, επιβεβαιώνουν την κυρίαρχη αντίληψη: τα πάντα είναι, απλώς, θέμα προθέσεων.
Για άλλη μία φορά, ένα κυρίαρχο θέμα, το σημαντικότερο για τις ζωές μας, κατέρχεται στην κοινωνία στο επίπεδο των απλών διαζεύξεων. Εμείς και οι άλλοι. Άσπρο ή μαύρο. Καλό και κακό. Επίσης, υιοθετούνται έννοιες ηθικού και πατριωτικού περιεχομένου που δεν έχουν πραγματική θέση εκεί όπου συνομιλούν οι αριθμοί με τα συμφέροντα. Και από την άλλη μικρόψυχοι συμπλεγματικοί που επιχαίρουν μπροστά σε μία ενδεχόμενη ήττα. Παρακολουθούν την κυβέρνηση όπως βάζελοι τους γαύρους στην Ευρώπη (και το αντίστροφο, εννοείται). Φυσικά, δεν θα μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Από τη στιγμή που η κυβέρνηση θέλει «να βάλει στη διαπραγμάτευση τον λαό», οφείλει να απλοποιήσει και τους όρους της. Αναγκαστικά, η επικοινωνιακή διαχείριση αποκτά δραματικά στοιχεία, όσο και αν αυτά εισάγονται με την ατζαμοσύνη των αρχαρίων. Οι Ευρωπαίοι ταπεινώνονται, οι Αμερικανοί είναι μαζί μας και οι Ρώσοι εντυπωσιάζονται από το σθένος μας. Πώς μπορούμε να χάσουμε έπειτα από όλα αυτά; Αλλά ακόμα και αν ηττηθούμε, στο τραπέζι των τεχνικών διαπραγματεύσεων, θα έχουμε θριαμβεύσει στα μαρμαρένια αλώνια της αξιοπρέπειας. Και όσο και αν η αξιοπρέπεια είναι έννοια υποκειμενική, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ιδιοποιηθεί το δικαίωμα στον προσδιορισμό της. Μπροστά ή πίσω, πάνω ή κάτω, όλοι ελπίζουμε ότι κάπου οι συσχετισμοί θα ισορροπήσουν. Το ιστορικό διακύβευμα είναι τόσο ισχυρό που δεν επιτρέπει άλματα στο κενό και ζαριές με άδειες τσέπες.
Υπάρχει, όμως, κάτι ακόμα που παραβλέπουμε. Κάτι που, ιστορικά, ίσως αποδειχθεί βαρύτερο του δημοσίου χρέους μας. Υποτίθεται ότι την τελευταία πενταετία καταβάλουμε οδυνηρές προσπάθειες ώστε να παραμείνουμε στον πυρήνα της Ευρώπης. Το αποτέλεσμά τους έχει εντελώς αντίθετα αποτελέσματα. Πολιτικά, πολιτιστικά και, φυσικά, ψυχολογικά, οι Έλληνες απομακρύνονται από την Ευρώπη, λες και κάνει μεταστάσεις στον χρόνο η εμμονή των ανθενωτικών της Πόλης, που προτιμούσαν το σαρίκι του σουλτάνου από την τιάρα του Πάπα. Σε μεγάλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας υπάρχει μίσος για την Ευρώπη. Μίσος που, φυσικά, εξέθρεψε η κρίση όταν έπεσε σαν νερό πάνω στον σπόρο της βαλκανικής ιδιαιτερότητας, των δύο κόσμων και της διαφορετικής ελληνικής αλήθειας.
