Μέχρι χθες, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πρέπει να ήταν ο τελευταίος εν ζωή άνθρωπος που συνυπήρχε στην ίδια φωτογραφία με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Και ασφαλώς ένας από τους πιο τυχερούς που ανέπνεαν στον τόπο.
Εζησε έναν αιώνα, αφήνοντας ευδιάκριτο το αποτύπωμά του. Απόλαυσε την ισχύ της εξουσίας, την ασφάλεια του πλούτου και έπλεξε τα δάχτυλά του σε νήματα που χορηγούν δύναμη. Δημιούργησε πολιτική δυναστεία. Πίσω από το φέρετρο του θα στοιχηθεί μία πολυάριθμη γραμμή συγγενών εξ αίματος και εξ αγχιστείας. Και πολλά, πάρα πολλά βαφτιστήρια.
Συμμετείχε στην πολιτική ζωή για εξήντα χρόνια, ως ο άνδρας με τον μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό βίο. Και εξέφρασε τους καιρούς του με τα ήθη και τους κώδικες τους. Ηταν σκληρός, κυνικός, ένας πολιτικός οργανισμός μαθημένος να επιβιώνει. Τα γεγονότα της Αποστασίας έριξαν σκιές στην ιστορική του παρακαταθήκη. Ωστόσο και η δική του εκδοχή, απέναντι στα πράγματα, είναι εξίσου ενδιαφέρουσα, πιθανώς και ισοβαρής, με την κυρίαρχη αφήγηση της παπανδρεϊκής πλευράς. Για αυτό και δεν είναι δυνατόν να αποτιμήσεις μία πολιτική μορφή αυτού του μεγέθους, έξω από την εποχή της.
Ναι, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης ελέγχεται ιστορικά ως εκφραστής -και αυτός- του παλαιοκομματισμού, της οικογενειοκρατίας και του ρουσφετιού. Ομως, ποιος από τους πολιτικούς εξουσίας της εποχής του πολιτεύτηκε με διαφορετικό τρόπο; Και ο Μητσοτάκης, στην κρίσιμη στιγμή, πήγε και έκανε τον μεγάλο συμβιβασμό, που τότε έδειχνε ως η ύψιστη ανατροπή. Συγκυβέρνησε με την Αριστερά προκειμένου να εξοντώσει πολιτικά τον Παπανδρέου, όμως, ταυτοχρόνως, άνοιγε κουβέντα περί συναίνεσης σε μία εποχή που η Ελλάδα ήταν ανώριμη για να το συζητήσει. Αν η ιστορική αποτίμηση του πολιτικού του βίου λαμβάνει θετικό πρόσημο, είναι για τον κυνισμό του, δηλαδή την άλλη όψη της ειλικρίνειας, που επέδειξε, κυρίως κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του. Αν ο Μητσοτάκης κατάφερνε να περάσει τις αλλαγές στο Ασφαλιστικό και τις αποκρατικοποιήσεις, σήμερα η Ελλάδα θα ήταν μία διαφορετική χώρα. Αν επικρατούσε ο ρεαλισμός -και όχι ο πατριωτικός καιροσκοπισμός- στο Μακεδονικό, το θέμα θα είχε τελειώσει τότε, δεν θα σερνόταν ως σήμερα.
Ο Μητσοτάκης ήταν ο πρώτος υποψήφιος Πρωθυπουργός που μίλησε στον λαό περί λαϊκισμού, ασχέτως αν και ο ίδιος έφτασε να υπόσχεται φθηνά αυτοκίνητα. Διατύπωσε πρώτος τον όρο της «διαπλοκής», αλλά, ασφαλώς δεν ήταν αθώος του αίματος. Και αν θέλετε η ανατροπή του, ίσως στέρησε από τη χώρα την ευκαιρία να ακολουθήσει το ρεύμα αλλαγών που διέτρεξε την Ευρώπη μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού.
Δεν είναι εύκολο να αποτιμηθεί πλήρως αυτή η προσωπικότητα από ανθρώπους που έζησαν τα γεγονότα στα οποία ενεπλάκη. Ο Μητσοτάκης προκαλεί τόσο ισχυρά φορτία που χρειάζεται απόσταση για να είναι το μάτι ευθύ και η κρίση δίκαιη. Η αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς να έχεις μόνο μία άποψη για τον Μητσοτάκη. Και αυτό τον κατατάσσει στις πιο συναρπαστικές πολιτικές προσωπικότητες των τελευταίων εκατό χρόνων. Δεν είναι απαραίτητο, δηλαδή, να συμφωνήσουμε όλοι στο ίδιο συμπέρασμα για τον Μητσοτάκη. Υποθέτω δεν θα το ήθελε ούτε και ο ίδιος.
