Δεν παρακολούθησα το ντοκιμαντέρ της Ανθής Βούλγαρη για τα Τέμπη. Ούτε σκοπεύω να το κάνω. Ακουσα ότι ήταν εξαιρετικό. Ομως δεν άντεχα να το δω. Αυτός ο πόνος ξεπερνάει τα όρια μου. Είδα στο τρέιλερ εκείνον τον πατέρα που τα έβαζε με τον Θεό. Του ζητώ συγγνώμη, αλλά ήταν αδύνατο να πάρω μέσα μου ακόμα και μία αδιόρατη αίσθηση του πόνου με τον οποίο προσπαθεί να λογαριαστεί. Ενδεχομένως έτσι να αισθάνεστε και πολλοί από σας.
Υπάρχει ένα σημείο που οι αντοχές εξαντλούνται και πολλές έννοιες χάνουν το νόημα τους. Δεν είναι, άλλωστε, τραγωδία αυτό που συνέβη στα Τέμπη. Είναι κάτι άλλο, πιο μεγάλο, δεν υπάρχει λέξη ή αν υπάρχει δεν τη γνωρίζω. Ακόμα και ο χαρακτηρισμός περί εγκλήματος είναι επιεικής. Εγκληματεί εκείνος που σφάζει τη γυναίκα του. Στα Τέμπη έγινε κάτι που δεν χωράει στο καλούπι ενός εγκλήματος. Ασφαλώς υπάρχουν και εγκλήματα που τα καταναλώνεις όπως τα ποπ κορν. Δεν αισθάνεσαι φρίκη, αλλά τη γεύση του αίματος στον ουρανίσκο σου. Ο ενθουσιασμός και η δίψα για λεπτομέρειες βάζουν συχνά τη λύπη στην άκρη. Αν μάλιστα υπάρχει και κάτι από ερωτικό πάθος, ρουφάς το έγκλημα σαν προϊόν εξαιρετικής μυθοπλασίας. Το παρακολουθείς όπως οι περίεργοι που στέκονται στον τόπο ενός αιματηρού τροχαίου δυστυχήματος. Δεν σε αφορά. Και αισθάνεσαι τυχερός για αυτό. Το καταβροχθίζεις άφοβα. Ετσι νομίζεις. Διότι αν γνώριζες τι προκαλούν οι ειδήσεις, σε κάθε μορφή, στον ψυχισμό σου, δεν θα έκλεινες, απλώς, την τηλεόραση ή τον υπολογιστή, αλλά θα πετούσες το τηλεχειριστήριο από το παράθυρο. Λάθος. Δεν θα το έκανες. Γιατί είσαι εθισμένος στις τοξίνες των ειδήσεων όπως ο καπνιστής στο τσιγάρο. Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν γίνει πολύ σοβαρές μελέτες για τα αντανακλαστικά των τηλεθεατών κατά τη διάρκεια ενός δελτίου ειδήσεων. Οχι μόνο με ερωτηματολόγια, αλλά και με μηχανήματα που καταγράφουν εγκεφαλικές αντιδράσεις. Ναι, ο εγκέφαλος «κλωτσάει» όταν τον ταϊζεις με αρνητικές ειδήσεις. Ωστόσο αυτό ακριβώς είναι το στοιχείο που δίνει τηλεθέαση, αναγνωσιμότητα και κλικ. Οι κακές ειδήσεις είναι σαν τη ζάχαρη. Ξέρεις ότι σου κάνει κακό, αλλά δεν μπορείς να αντισταθείς.
Το 2016 οι αλγόριθμοι του Facebook έδειξαν ότι το περιεχόμενο που εξοργίζει τους χρήστες προκαλεί περισσότερες αντιδράσεις σε σχέση με μία θετική ανάρτηση. Από τότε, λοιπόν, η εταιρεία αποφάσισε να «σπρώχνει» οτιδήποτε προκαλεί οργή. Εντάξει, αυτό δεν χρειάζεται να στο πει ο αλγόριθμος, το γνωρίζεις και εμπειρικά. Ο ζόφος πουλάει, όχι η λιακάδα. Ετσι όμως, όλοι όσοι καταναλώνουμε ειδησεογραφικό περιεχόμενο, κυνηγάμε την ουρά μας. Η συμπεριφορά μας δηλώνει ότι αναζητούμε τις κακές ειδήσεις που μας επιβαρύνουν ψυχικά, πλην όμως συνεχίζουμε να φορτώνουμε τα μυαλά μας με αυτές. Το ίδιο ισχύει και με τη συμπεριφορά μας στα social media. Στη ροή των αναρτήσεων το πιθανότερο είναι να δούμε πρώτα εκείνες που γεννούν συναισθήματα λύπης ή οργής.
Μπορείς, βέβαια, να αντιδράσεις. Να τα κλείσεις όλα. Ξέρω δύο ανθρώπους που δεν βλέπουν ειδήσεις και έκλεισαν τους λογαριασμούς τους στην κοινωνική δικτύωση. Νομίζω ότι είναι πολύ πιο ευτυχισμένοι από μένα και ας απαξιώνω, εγώ το junkie, την επιλογή τους. Ομως ένας κανονικός άνθρωπος δεν μπορεί να παριστάνει τον παλαιοχριστιανό. Και έτσι πίνει σταγόνα-σταγόνα, κάθε μέρα, ένα τοξικό κοκτέιλ. Οι ειδήσεις είναι μαύρες, ζέχνουν αίμα και σου μεταδίδουν πόνο. Οι άνθρωποι γύρω σου, επιβαρυμένοι από την πανδημία και όλα αυτά που συμβαίνουν, γίνονται όλο και πιο επιθετικοί ή παγερά αδιάφοροι -το ίδιοι είναι. Η «τοξικότητα» είναι πλέον λέξη του συρμού και έννοια της καθημερινότητας. Η ασφυκτική κατάσταση περιγράφεται από τη θεαματική αύξηση στις συνταγογραφήσεις και στην κατανάλωση ψυχοφαρμάκων. Αν θέλετε είναι και στα μπινελίκια με κεφαλαία γράμματα που διαβάζετε κάτω από αναρτήσεις. Κάποτε μιλούσαμε για την αποξένωση που έφεραν η τηλεόραση και το βίντεο. Αστειότητες. Σήμερα που οι άνθρωποι είναι δικτυωμένοι όσο ποτέ, η πληροφόρηση και η αλληλεπίδραση παράγουν περισσότερη δυστυχία από όση αντέχουμε. Και για να είμαι ειλικρινής, θα μιλήσω για τον εαυτό μου. Αν με βάλουν δίπλα στον παλαιοχριστιανό και μας κάνουν συγκριτικά ψυχομετρικά τεστ, φοβάμαι ότι θα φάω πολλά γκολ.
