Την Παρασκευή η Neuralink του Έλον Μασκ έδωσε στη δημοσιότητα βίντεο που δείχνει έναν πίθηκο να παίζει «τηλεπαθητικά» κάτι σαν πινγκ πονγκ στον υπολογιστή. Το μπαλάκι από πίξελς κινείται στην οθόνη κατευθυνόμενο από το μυαλό του ζώου. Ο πίθηκος κρατάει και κουνάει joystick το οποίο, όμως, δεν είναι συνδεδεμένο με τον υπολογιστή.
Το πειραματόζωο της Neuralink εκπαιδεύτηκε να παίζει το παιχνίδι, λαμβάνοντας ως αμοιβή μικρά κομμάτια μπανάνας κάθε φορά που έβρισκε τον στόχο. Έμαθε, λοιπόν, να χειρίζεται το joystick και να παρακολουθεί το μπαλάκι στην οθόνη προκειμένου, για κάθε εύστοχη προσπάθεια, να κερδίζει ένα κομματάκι τροφής. Και αφού εκπαιδεύτηκε επαρκώς, μπήκε στο χειρουργείο. Στον εγκέφαλο του τοποθετήθηκαν δύο εμφυτεύματα, τα οποία στέλνουν σε έναν υπολογιστή τα στοιχεία της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Ο πίθηκος σκέφτεται ότι θέλει να στείλει το μπαλάκι στα δεξιά. Αυτό το σήμα εκπέμπεται από τον εγκέφαλο του στον υπολογιστή που εκτελεί την κίνηση. Υπέροχο.
Αντίστοιχα εγχειρήματα έχουν γίνει και στο παρελθόν, όμως η Neuralink δείχνει να βρίσκεται πιο κοντά στην παραγωγή εμφυτευμάτων που θα επιτρέψουν σε ανθρώπους με παράλυση να κάνουν πράγματα τα οποία σήμερα δείχνουν ακατόρθωτα ή πολύ δύσκολα. Ας πούμε να χειριστούν έναν υπολογιστή. Στην εξέλιξη του, το σχέδιο, έχει ως στόχο να χαρίσει την κίνηση στους παραπληγικούς. Βέβαια για να περάσεις από τους πιθήκους και τα γουρουνάκια στον άνθρωπο χρειάζεται να γίνουν πολλά περισσότερα. Όμως στον περίεργο και συνάμα γενναίο νέο κόσμο που έρχεται, η επιστήμη των εγκεφάλων και των νεύρων θα έχει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ενδεχομένως να εξελίξει τον Homo Sapiens σε ένα νέο είδος που θα θυμίζει cyborg ή άνθρωπο με αδιανόητες, σήμερα, εγκεφαλικές δυνατότητες. Ίσως cyborg με γλυκό, ανθρώπινο πρόσωπο.
Τι θα μπορούσε, λοιπόν, να συμβεί στο μέλλον; Ισως και πράγματα που σήμερα βρίσκονται μόνο στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, εκεί που μέχρι πρόσφατα ήταν ο πίθηκος με το ηλεκτρονικό μπαλάκι του. Και αυτό είναι το γοητευτικό κομμάτι της συγκεκριμένης συζήτησης. Βλέπεις τις προεκτάσεις της και δεν ξέρεις αν πρέπει να τις εντάξεις στο φανταστικό ή στο πραγματικό. Αλλά πόσες φορές η πραγματικότητα δεν ήρθε ως παιδί της φαντασίας; Το βέβαιο είναι ότι η επέκταση των δυνατοτήτων του ανθρώπινου εγκεφάλου θα αποτελέσει πεδίο πάνω στο οποίο θα πέσουν πολλά δισεκατομμύρια. Θέλετε μερικές ιδέες;
Εμφυτεύματα που θα χρησιμοποιούν εικόνες από τα οπτικά νεύρα και θα δίνουν επιπλέον πληροφορίες στον χρήστη. Επέκταση της μνήμης και των γνώσεων με μηχανικές επεκτάσεις του εγκεφάλου -κατά κάποιον τρόπο αυτό κάνει τώρα το κινητό μας τηλέφωνο. Εξειδικευμένες εργασίες που θα πραγματοποιούνται από ρομπότ, τα οποία θα επικοινωνούν τηλεπαθητικά με τον χειριστή τους. Η λίστα είναι τόσο μεγάλη που μπορείτε να τη συμπληρώσετε και μόνοι σας, χρησιμοποιώντας τη φαντασία σας.
Πάντα, βέβαια, στο βάθος θα προβάλλει η ιδέα της αθανασίας με τη μεταφορά της συνείδησης σε μηχανικό περιβάλλον. Ρώτησα για αυτό τον καθηγητή Ιωσήφ Σηφάκη, που έχει στην κατοχή του ένα βραβείο Τούρινγκ και θεωρείται από τους πλέον επιδραστικούς καθηγητές της πληροφορικής στον κόσμο. Μου είπε ότι, κατά τη γνώμη του, δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ. Μπορούμε να αντιγράψουμε πολλά από τον εγκέφαλό μας, αλλά όχι την «πνευματικότητα» και την αλληλεπίδραση των νευρώνων στα κέντρα που υπάρχουν οι αναμνήσεις και τα συναισθήματα. «Ο υπολογιστής λειτουργεί με βάση αυτά που ξέρει. Όμως η ανθρώπινη νοημοσύνη αναδεικνύεται όταν λειτουργεί με βάση αυτά που δεν γνωρίζει» λέει ο καθηγητής. «Όπως ένα αεροπλάνο δεν είναι πουλί, ένας υπολογιστής δεν είναι ανθρώπινος νους. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ πώς τα δημιουργήματα μπορούν να ξεπεράσουν τη νοημοσύνη των δημιουργών. Όμως ίσως είναι δυνατόν να τη δαμάσουν και να την υποτάξουν. Και αυτό είναι ένα τρομακτικό σενάριο που δεν θα ήθελα ούτε να φανταστώ».
Τα εγκεφαλικά εμφυτεύματα προβάλλουν αυτονόητα στον κόσμο του μέλλοντος, όπως σήμερα είναι ο βηματοδότης ή τα τεχνητά μέλη. Και εν τέλει αυτή η εξέλιξη μπορεί να μας οδηγήσει σε μία αναθεώρηση των εννοιών που προσδιορίζουν την ανθρώπινη φύση. Οι έννοιες αυτές θα εμπλουτιστούν με τεχνολογικούς όρους. Άλλα όσο τα συναισθήματα και οι ιδέες βγαίνουν από το μυαλό και όχι κάποια μηχάνημα, η ανθρωπιά μας θα παραμένει αναλλοίωτη.
