Ο θάνατος ενός εκ των πρωταγωνιστών του «Friends» προκάλεσε καθολική συγκίνηση και μας θυμίζει πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν πλέον οι σειρές στην παγκόσμια κουλτούρα
Δεν έχω δει ούτε ένα επεισόδιο από το «Friends». Ετυχε κάποιες φορές να πετύχω επεισόδιο στο ζάπινγκ, με ενόχλησαν τα ψεύτικα γέλια, βρήκα κάποιες ατάκες σαχλές και πάτησα το κουμπί. Προφανώς έκανα λάθος καθώς η συγκεκριμένη σειρά αποτελεί σημείο αναφοράς για την παγκόσμια ποπ κουλτούρα. Εξ όσων αντιλαμβάνομαι, επρόκειτο για μία διασκεδαστική σειρά που δεν ήθελε να πει τίποτα περισσότερο από αυτό που έδειχνε: η καθημερινότητα και οι σχέσεις μίας παρέας νέων ανθρώπων, με έναν ελαφρύ σχολιασμό πάνω στην εποχή.
Ο Μάθιου Πέρι, ένας εκ των πρωταγωνιστών, μας άφησε ξαφνικά. Ο θάνατος του είναι πρώτο θέμα συζήτησης στα social media ανά τον κόσμο. Η timeline μου είναι γεμάτη φωτογραφίες του με αποχαιρετισμούς και ευχαριστίες για τις στιγμές που προσέφερε ο ηθοποιός σε εκατομμύρια τηλεθεατές, οι οποίοι συνδέθηκαν με τη σειρά από την πρώτη μέρα προβολής της, το 1994. Πρόκειται, δηλαδή, για μία τηλεοπτική επιτυχία που μεγάλωσε δύο γενιές.
Δεν βρίσκω διόλου παράλογη την καθολική συγκίνηση για το θάνατο ενός ανθρώπου που ταυτίστηκε με αγαπημένο τηλεοπτικό χαρακτήρα. Αλλωστε τον χαρακτήρα αγαπήσαμε, όχι τον άνθρωπο. Ούτε βέβαια βρίσκω υπερβολικό το «κόλλημα» με μία σειρά. Ειδικά εγώ δεν δικαιούμαι να ασκώ κριτική επί του θέματος. Εφτασα στο σημείο να επισκεφτώ τα σημεία που έγιναν τα γυρίσματα του Breaking Bad, έχω όλα τα βιβλία που κυκλοφόρησαν για τη σειρά και μία αξιοπρεπή συλλογή αναμνηστικών. Ελαβα δε ως δώρο σύντομο βίντεο με έναν εκ των πρωταγωνιστών να μου εύχεται για την ονομαστική εορτή μου. Κοινώς ξεπέρασα προ πολλού τα όρια της γραφικότητας.
Σκέφτομαι, λοιπόν, ότι για τις νεότερες γενιές οι σειρές παίζουν το ρόλο που είχε κάποτε η κλασική λογοτεχνία για τους μεγαλύτερους. Στους παλιότερους καιρούς οι άνθρωποι είχαν τη λογοτεχνία ως σημείο αναφοράς για να μοιραστούν κάτι που τους συγκίνησε ή για να διαπιστώσουν την ταύτιση τους με κάποιον ήρωα. Συμβαίνει και τώρα, αλλά όχι στο βαθμό που ίσχυε κάποτε. Σήμερα διαβάζουμε άρθρα για τηλεοπτικές σειρές σε όγκο και έκταση που η λογοτεχνία δεν θα μπορούσε να διεκδικήσει. Οι σειρές έχουν οργανωμένες κοινότητες θαυμαστών, οι σκηνές διυλίζονται μέχρι τα σημεία στίξης στις ατάκες και εκείνο που κάποτε ήθελε σελίδες για να εκφραστεί, τώρα χρειάζεται λίγα δευτερόλεπτα.
Αυτό συμβαίνει για τρεις λόγους.
Πρώτον, επειδή μία καλή τηλεοπτική σειρά δημιουργείται από εξαιρετικά ταλαντούχες ομάδες που πατούν σε προϋπολογισμούς μερικών εκατομμυρίων ανά επεισόδιο. Ο ανταγωνισμός ανάμεσα στις πλατφόρμες είναι τόσο έντονος, ώστε οι πιο ευρηματικές ιδέες διαγκωνίζονται για μία θέση στην οθόνη. Μερικά από τα πιο λαμπρά μυαλά της παγκόσμιας μυθοπλασίας κάθονται γύρω από το ίδιο τραπέζι και γράφουν αριστουργήματα. Ασφαλώς το θέατρο και η λογοτεχνία έχουν να σου πουν πολύ βαθιά πράγματα για την ανθρώπινη φύση, αλλά το ίδιο κάνει, για παράδειγμα, και το Succession. Και στις μέρες μας το πετυχαίνει καθολικά και εμφατικά.
Δεύτερον, επειδή η εποχή προάγει την εικόνα έναντι της γραφής. Πάντα η εικόνα ήταν πιο ισχυρή, μόνο που τώρα έχει και λογοτεχνικό βάθος.
Τρίτον, το προϊόν απευθύνεται σε παγκόσμιο κοινό και αποτελεί, μαζί με τη μουσική, συστατικό στοιχείο της πλανητικής κουλτούρας.
Ο κλασικός κινηματογράφος στέκεται αναιμικά μπροστά στον ανταγωνισμό των σειρών. Οι πολλές πλατφόρμες μετάδοσης, οι τηλεοράσεις με μεγάλες οθόνες υψηλής ευκρίνειας και οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, δίνουν στις σειρές το προβάδισμα, όχι μόνο στη ψυχαγωγία, αλλά και στο δείκτη επιρροής στη συλλογική αντίληψη περί τέχνης. Οι τηλεοπτικοί ήρωες έχουν στείλει τους χάρτινους στη σύνταξη. Ναι, κανένας τους δεν θα γίνει ποτέ Αμλετ ή δεν θα μπει στη βάρκα δίπλα στον Γέρο του Χεμινγουέι. Ομως τόσο ο Σέξπιρ, όσο και ο Χεμινγουέι θα ζήλευαν το τελευταίο επεισόδιο του Succession.
*Στη φωτογραφία ο Μπράιν Κράνστον ως Γουόλτερ Γουάιτ και η Ρέι Σίχορν ως Κιμ Γουέξλερ, από την προσωπική μου συλλογή αναμνηστικών του Breaking Bad και του Better Call Saul.
