Αν μπορούσα να δώσω κάτι στον Ευάγγελο Βενιζέλο δεν θα ήταν ιδέα, αλλά ταινία. Θα του χάριζα την αγαπημένη μου, τον «Άνθρωπο που θα γινόταν βασιλιάς». Είναι κεντημένη με τις κλωστές από την ομώνυμη νουβέλα του Κίπλινγκ. Ο Σον Κόνερι και ο Μάικλ Κέιν, δύο ρεμάλια του βρετανικού στρατού, έχουν ξεμείνει κάπου στην Ινδία και αποφασίζουν να ανέβουν στα βουνά, διεκδικώντας την κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Πράγματι, σκαρφαλώνουν και ανακαλύπτουν το λαό που έχει το υλικό από το οποίο φτιάχνονται τα όνειρα του τυχοδιώκτη: χρυσάφι, γυναίκες και μία μακραίωνη προσδοκία για την επιστροφή του Αλέξανδρου.
Ο Κόνερι απάντησε θετικά στην αφέλεια τους. Πήρε το θρόνο, πήρε το κορίτσι και λίγο αργότερα τον πήρε ο διάολος. Όταν ο λαός διαπίστωσε ότι ο ηγεμόνας ματώνει, κατάλαβε και το μέγεθος της πλάνης. Οι δύο φίλοι έφυγαν μάλλον βιαστικά. Μάλιστα ο Κόνερι δεν έφυγε καν ολόκληρος, μόνο το κεφάλι του ακολούθησε τον Κέιν. Τι θα μπορούσε να μάθει ο Βενιζέλος από αυτήν την ταινία; Σχεδόν τίποτα, τα ξέρει όλα. Άλλωστε ακόμα και αν ήταν ο ίδιος στη θέση του Κόνερι, στο τέλος το δικό του κεφάλι θα συνέχιζε να μιλάει, έστω και χωρίς τον κορμό. Όμως υπάρχει κάτι που θα έπρεπε να μπει σε κάθε εγχειρίδιο πολιτικής διαχείρισης. Οι λαοί δεν έχουν πρόβλημα όταν τους λες ψέματα για την εικόνα της πραγματικότητας-κάθε άλλο, τότε έχεις και τις περισσότερες πιθανότητες να σε λατρέψουν. Οι λαοί έχουν πρόβλημα όταν τους δώσεις μία ψεύτικη εικόνα του εαυτού σου. Για να το πω απλά, οι πολίτες δεν θα σου κάνουν μούτρα αν αποδειχθεί ότι τους λες ψέματα. Αυτό το ξέρουν πριν καν ανοίξεις το στόμα σου. Αντίθετα θα σου θυμώσουν-και θα θυμώσουν άσχημα-αν αποδειχθεί ότι είσαι κάτι διαφορετικό από το σκίτσο που έχουν φτιάξει στο μυαλό σου. Αρχίζω να πιστεύω ότι ο Βενιζέλος έχει κάτι από αυτό το πρόβλημα. Δημιουργεί μία λάθος εικόνα μπροστά σε ένα λάθος κοινό. Και αλλιώς: δείχνει μία σωστή εικόνα μπροστά σε ένα εντελώς ακατάλληλο κοινό.
Υπάρχουν μερικά πράγματα που δεν αλλάζουν ποτέ. Μα ποτέ. Το να απευθυνθείς στο κομματικό ακροατήριο του ΠΑΣΟΚ χωρίς αναφορές στον λαϊκό και πατριωτικό χαρακτήρα και άνευ φόρου τιμής στον Ανδρέα, ισοδυναμεί με το να ανέβεις σε άμβωνα και να μη στρέψεις το βλέμμα προς τον ουρανό. Στην εθνική συνδιάσκεψη ο Βενιζέλος δέχθηκε γιαούρτι, άλλαξε πουκάμισο, αλλά όχι και δέρμα. Επρόκειτο για μία ομιλία που, στην ουσία της, θα μπορούσε να την εκφωνήσει και ο Παπουτσής, να την έχει γράψει ο Σημίτης, να τη διαβάσει ο ΓΑΠ. Ήρθε μετά και εκείνη η ατάκα για ανατροπή των δημοσκοπήσεων και νίκη στις εκλογές για να μας πείσει ότι ακόμα και σήμερα τα προσχήματα προηγούνται της λογικής και οι τύποι υπερτερούν της αλήθειας. Θα μου πείτε αυτές τις μέρες ο Βενιζέλος λέει, απλώς, όσα αρέσουν στο ακροατήριο. Πελάτες ψάχνει, όχι συνεταίρους. Και εγώ θα σας πω ότι εδώ βρίσκεται το πρόβλημα.
Είναι δυνατόν να αρθρώνεις σήμερα ατόφιο κομματικό λόγο των ’80ς; Προφανώς ναι, γίνεται. Επειδή γνωρίζεις ότι οι άνθρωποι που θα σηκωθούν την Κυριακή το πρωί, για να διαθέσουν χρόνο και δύο ευρώ στην εκλογή προέδρου του ΠΑΣΟΚ μοιάζουν αρκετά με τους συμπολίτες τους που την ίδια ώρα θα βρίσκονται στην Εκκλησία. Το δόγμα και το σύμβολο καθορίζουν τη λογική και την ουσία. Ο Βενιζέλος έπιασε το λαϊκό ρεπερτόριο επειδή ξέρει ότι μόνο αυτοί οι άνθρωποι απέμειναν στο ΠΑΣΟΚ. Μπορεί να μην έχει τίποτα να τους πει, είναι, όμως, οι μοναδικοί που έχουν κάτι να του δώσουν. Λογικά σε λίγες ώρες θα γυρίζει το κεφάλι στην προσφώνηση «πρόεδρε». Και θα ηγείται ενός κόμματος που έχει φανέλα, αλλά ξέμεινε από παίκτες και κόσμο. Είναι αντιφατικό, αλλά πολιτικά ρεαλιστικό: αν ο Βενιζέλος θέλει να προσελκύσει κόσμο στο ΠΑΣΟΚ, τότε πρέπει αμέσως να γυρίσει την πλάτη σε αυτούς που θα τον ψηφίσουν. Το λαϊκό και πατριωτικό ΠΑΣΟΚ δεν φέρνει ελπίδα. Τρόμο προκαλεί.
