Θεωρητικά αυτό το κείμενο μπορεί να ζήσει για πάντα, να επιβιώσει κάτω από τις μεγάλες ρόδες του χρόνου. Από τη μία ως την άλλη άκρη της αιωνιότητας, θα έχουν χαθεί κείμενα αρχαίων φιλοσόφων, αλλά θα έχουν επιβιώσει τα δικά μου. Αυτό από μόνο του αρκεί για να τραβήξει μία μικρή γραμμή γελοιότητας στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού. Ομως δείχνει και κάτι αρκετά πιο σοβαρό: ότι η μεγάλη πρόκληση της ανθρωπότητας δεν είναι μόνο η κατάκτηση της γνώσης, αλλά η αξιολόγηση και η διαχείριση της.
Παράγουμε γαλαξίες πληροφορίας. Συντηρούμε ζωντανό έναν τεράστιο όγκο και προσπαθούμε να αποστάξουμε γνώση. Δεδομένα, πληροφορία, γνώση. Οι τρεις έννοιες δεν ταυτίζονται πάντα. Ομως σε λίγο καιρό, το μεγαλύτερο κομμάτι από την πληροφορία που θα έχουμε συγκεντρώσει, δεν θα έχει βρεθεί ποτέ κάτω από ανθρώπινο μάτι. Η αρχαία γνώση χάθηκε επειδή δεν υπήρχε χώρος και τρόπος για να αποθηκευτεί. Η σύγχρονη γνώση μπορεί να χαθεί για τον ίδιο και συνάμα για τον ακριβώς αντίθετο λόγο.
Ψάχνω στο δίκτυο για να βρω μία τεκμηριωμένη απάντηση σε ένα αόριστο ερώτημα: πόση πληροφορία παράγει η ανθρωπότητα κάθε χρόνο; Θα δεχθώ τη συντηρητική άποψη που τοποθετεί τον όγκο της συνολικής πληροφορίας στα 800 δισεκατομμύρια gigabytes. Προσοχή: αυτός είναι ο όγκος της καινούργιας πληροφορίας που παράγουμε, όχι της συνολικά διαθέσιμης. Αυτός ο όγκος μεταφράζεται και ως εξής:
- Ολα τα ανθρώπινα πλάσματα γράφουν συνεχώς tweets για εκατό χρόνια.
- Ενα επεισόδιο του «24» μεταδίδεται συνεχώς επί 125 εκατομμύρια χρόνια.
- Περίπου 75 δισεκατομμύρια ipad των 16 GB.
- Ολη η πληροφορία που περιέχεται σε όλα τα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ, επί 15 εκατομμύρια φορές.
Σύμφωνα με μία εκτίμηση, το ανθρώπινο είδος μπορεί να αποθηκεύσει 295 exabytes πληροφορίας. Και ένα exabyte ισούται με 1 δισεκατομμύριο gigabytes. Δεν μπορούμε να αποθηκεύσουμε όλα όσα παράγουμε. Και ο όγκος της πληροφορίας αυξάνεται, σε βάθος χρόνου, με μεγαλύτερη πρόοδο απ’ ότι η αποθηκευτική μας ικανότητα. Πετάμε πράγματα. Το πρόβλημα αρχίζει να γίνεται πιο πολύπλοκο όταν καλείσαι να αποφασίσεις τι κρατάς και τι πετάς. Τι θα αποθηκεύσεις για τις επόμενες γενιές και τι θα αφήσεις να χαθεί στη ψηφιακή λήθη;
Στην πραγματικότητα αυτό το ερώτημα δεν υφίσταται ή κακώς διατυπώνεται. Πρόκειται για απαντήσεις που δίνει η ίδια η ζωή και η αγορά. Ενα λεπτό κινηματογραφικού φιλμ περιέχει περισσότερη πληροφορία από χιλιάδες άρθρα μίας ηλεκτρονικής εγκυκλοπαίδιας. Ομως ένα μόνο άρθρο εγκυκλοπαίδειας ίσως περιέχει περισσότερη γνώση από χιλιάδες φιλμ. Θα διασωθούν αυτά για τα οποία οι άνθρωποι θα διαθέσουν χρήματα και αποθηκευτικό χώρο. Δυστυχώς πολλές φορές διαπιστώνεις ότι έκανες λάθος που δεν διατήρησες το περιεχόμενο ενός site, όμως τότε είναι ήδη αργά. Θέλετε ένα παράδειγμα; Ενα από τα ακριβότερα site που δημιουργήθηκαν ποτέ στην Ελλάδα, ήταν εκείνο των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Δεν το διατήρησε κανείς στη ζωή.
Νομίζω ότι στο μέλλον το ερώτημα περί «ξεχασμένης γνώσης» θα τεθεί με καινούργιο τρόπο, ίσως και επάνω σε ένα φιλοσοφικό υπόβαθρο. Φανταστείτε τη ψηφιακή αντανάκλαση της ανθρωπότητας μετά από δύο αιώνες, αν βέβαια δεν έχει συμβεί εκείνο το γεγονός που θα τραβήξει την πρίζα. Μπορεί η εικασία να αντικατασταθεί από τη βεβαιότητα στο έργο του ιστορικού (θα ξέρουν τα πάντα για μας, με λεπτομέρειες), όμως δεν μπορώ να φανταστώ έναν τρόπο αποτελεσματικής διαχείρισης της συσσωρευμένης πληροφορίας. Διότι εδώ το πρόβλημα δεν είναι απλώς τεχνικό, είναι κυρίως μεθοδολογικό και αξιολογικό. Βρίσκεται στην ανθρώπινη σκέψη και όχι στην υπολογιστική ισχύ. Κάπως έτσι, λοιπόν, χρήσιμη γνώση θα χαθεί για πάντα. Ομως σκουπίδια και διαμάντια θα επιβιώσουν στην αιωνιότητα, θα παραμένουν σιωπηλά σε μαγνητικά μέσα και θα περιμένουν μία ανθρώπινη ματιά για να αφυπνιστούν, όπως το τζίνι στο λυχνάρι. Ωκεανοί πληροφορίας μπορεί να παραμείνουν ακίνητοι για αιώνες, δίνοντας στις ψηφιακές βουτιές γοητευτική διάσταση. Και αν θέλετε, ίσως να είναι μία τεχνολογική απάντηση στην αθανασία. Μπορεί το σχόλιο που θα προσθέσετε τώρα να ζήσει περισσότερο από σας.
Ιnternet Wayback Machine: ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα που μπορεί και να σας συγκινήσει. Αποθηκεύει σελίδες από το 1996 μέχρι σήμερα. Αν ψάχνετε ένα site που δεν υπάρχει πια ή μία παλαιότερη εκδοχή του αγαπημένου σας site, μπορείτε εδώ να βρείτε ενδεικτικές σελίδες.
Κ-12 Web Archiving: τα παιδιά επιλέγουν sites που πρέπει να επιβιώσουν στην αιωνιότητα.
