Δεν με λες άνθρωπο της εκκλησίας και της πίστης. Υπάρχουν μάλιστα ορισμένοι εκκλησιαστικοί παράγοντες που δεν με λένε καν άνθρωπο. Αλλά αυτό δεν σας αφορά. Ωστόσο οφείλω να εξομολογηθώ ότι αυτό το Πάσχα με αγγίζει όσο κανένα άλλο στο παρελθόν, πέρα από εκείνα που είχαν πάνω τους το αποτύπωμα προσωπικής, ανθρώπινης απώλειας.
Kαι έχω την αίσθηση ότι και για τους περισσότερους από σας θα είναι ένα Πάσχα βαθιά εσωτερικό με υπαρξιακές αναφορές. Η αντίφαση έχει ψυχολογικό ενδιαφέρον. Θα κάνουμε Πάσχα χωρίς να αναστήσουμε στις εκκλησίες, χωρίς κερί στον Επιτάφιο, χωρίς τη βραδινή ψύχρα του Απρίλη. Μία γιορτή χωρίς μεγάλο οικογενειακό τραπέζι, χωρίς πολλά από τους συμβολισμούς και τη σημειολογία που έχουν εμποτίσει τη συλλογική μας συνείδηση. Κάποιοι από μας θα αισθάνονται φόβο, άλλοι θυμό και μερικοί θα είναι απλώς ανυπόμονοι. Όμως αυτό το Πάσχα διεγείρει το αίσθημα της εσωτερικότητας. Αν είσαι πιστός, καλείσαι να καλλιεργήσεις το δικό σου χωράφι, χωρίς τις συμβάσεις και τις κοσμικότητες που φέρνουν οι συνάξεις και ο εκκλησιασμός.
Και αν δεν είσαι πιστός, μπορείς να στοχαστείς καλύτερα, χωρίς κωδωνοκρουσίες, φωνές και φασαρίες, πάνω στην έννοια της λύτρωσης, στο φόβο του θανάτου και στην προσδοκία της ανάτασης σώματος και νου. Θα είναι ένα ήσυχο, εσωτερικό Πάσχα, απηλλαγμένο από όλα εκείνα που κρύβουν το νόημα πίσω από σύμβολα. Και βεβαίως θα διεγείρει το αίσθημα της νοσταλγίας για τα προηγούμενα χρόνια και τον πόθο για τα επόμενα.
Οι ευχές θα αποκτήσουν αληθινό νόημα, θα πετάξουν από πάνω τους τα προσχήματα και τη μηχανική εκφορά. Και καθώς, για πρώτη φορά, θα μοιραζόμαστε όλοι τον ίδιο φόβο και κοινό πόθο, δεν αποκλείεται να αισθανθούμε και πιο κοντά ο ένας στον άλλον. Θα είναι ένα γλυκό, ήρεμο και κάπως μελαγχολικό Πάσχα. Δεν θα το ξεχάσουμε ποτέ. Και, να το δείτε, στο μέλλον μπορεί και να το νοσταλγήσουμε. Όχι για τη μοναξιά του, αλλά για αυτά που γέννησε μέσα μας και δεν θα βρούμε ποτέ ξανά.
