Στη λαμπρή γιορτή των Θεοφανείων ευχόμαστε «καλή φώτιση», δηλαδή σύνεση και σωφροσύνη, παρακολουθώντας άνδρες ανά τη χώρα να βουτούν στο νερό μέσα στην καρδιά του χειμώνα. Πέφτουν και κολυμπούν μανιασμένα για να πιάσουν το σταυρό. Συχνά δε, έχει και ξύλο που δεν βλέπεις ούτε σε αγώνα πόλο. Αυτή η ναυμαχία με κορμιά, που πέφτουν όπως οι γλάροι στη σαρδέλα, διαρκεί μερικά δευτερόλεπτα. Μέχρι που, μέσα από τους αφρούς, προβάλλει αλαλάζων δασύτριχος νέος, κρατώντας σφιχτά τον σταυρό στο υψωμένο δεξί χέρι. Επαθλο δεν υπάρχει. Ούτε καν ο σταυρός, ο οποίος επιστρέφεται στον ιερέα. Αρκεί η Χάρη που στεφανώνει τον αθλητή της πίστης. Ούτως ή άλλως η θρησκεία πληρώνει μόνο μετά θάνατο.
Οι περισσότεροι, σχεδόν όλοι, από τους συμμετέχοντες στον καθαγιασμό των υδάτων, είναι άνδρες. Λογικό. Μία κοπέλα δεν θα ήταν εύκολο να τους ανταγωνιστεί και, ασφαλώς, οι γυναίκες διαθέτουν μεγαλύτερη σωφροσύνη από τους άνδρες για να βουτήξουν στο νερό το καταχείμωνο. Ακόμα και η Βουγιουκλάκη, ως Μανταλένα, στην περίφημη σκηνή των Θεοφανείων, δεν βουτάει οικειοθελώς, αλλά σπρώχνεται από τον ιερέα. Η οδηγία της Εκκλησίας αναφέρει ότι και οι γυναίκες μπορούν να συμμετάσχουν ενεργά στον καθαγιασμό των υδάτων, αρκεί να είναι ευπρεπώς ενδεδυμένες. Με μπικίνι δεν πέφτεις. Από ολόσωμο και πάνω. Θα έχετε δε προσέξει ότι και οι άνδρες που βουτούν στα καθαγιασμένα ύδατα ακολουθούν, διαχρονικά, συγκεκριμένο στιλιστικό κώδικα για το μαγιό τους. Φορούν εκείνα τα κλασικά μαύρα ή μπλε μαγιό, τύπου σλιπάκι. Δεν θα δεις κανέναν με βερμούδα. Επίσης δεν είναι λίγοι οι ιεροί ναοί που με περίσσια ευρηματικότητα, χορηγηθείσα από τη φώτιση, εγκαθιστούν αυτοσχέδια δίκτυα ύδρευσης προκειμένου να εξυπηρετηθεί το ποίμνιο. Στον ιερό ναό της ενορίας μου, στον Αγιο Αθανάσιο Χαλανδρίου, τοποθετούν ειδικό σύστημα που διαθέτει αγιασμένο ύδωρ μέσα από δέκα βρύσες. Ο ιερέας ευλογεί μεγάλη ποσότητα νερού που, δια ειδικής δεξαμενής, διοχετεύεται στις βρύσες και γεμίζει τα φιαλίδια των πιστών.
Κάθε χρόνο, λοιπόν, παρακολουθώ με απορία και θαυμασμό τον καθαγιασμό των υδάτων. Εχω δε βρεθεί και στην αντίστοιχη τελετή στη Νέα Υόρκη, που τελείται στο νότιο άκρο του Μανχάταν, στο Μπάτερι Πάρκ, με φόντο το Αγαλμα της Ελευθερίας. Εκείνη τη χρονιά η θερμοκρασία ήταν μερικούς βαθμούς κάτω από το μηδέν (τα «μπιλοζίρια» κατά την ομογενειακή διάλεκτο) και πιστεύω ότι σταυροκοπήθηκαν ακόμα και οι επιβλέποντες αστυνομικοί βλέποντας τρία-τέσσερα παλικάρια να πέφτουν στα νερά. Για αυτό άλλωστε υπήρχε και ασθενοφόρο από δίπλα. Αύριο κάποιοι θα πέσουν στον Κεράτιο, στον πατριαρχικό αγιασμό, στην Πόλη -διατηρώ μέσα μου κρυφή την ελπίδα να βουτήξει και ο πρόεδρος Κασσελάκης, ο οποίος θα παρίσταται στην τελετή. Αν το δοκιμάσει, ίσως μπει στον πειρασμό και ο Ανδρουλάκης που επίσης θα βρίσκεται εκεί.
Κάποτε ρώτησα έναν ηλικιωμένο κύριο, που τον πέτυχα να βουτάει για τον σταυρό στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, αν ανησυχεί για το ενδεχόμενο καρδιακής ανακοπής. Μου απάντησε ότι νιώθει ασφαλής, υπό την προστασία του υπερφυσικού. Και πρόσθεσε κάτι ακόμα: «Δεν βουτάω μόνο για θρησκευτικούς λόγους. Αλλωστε δεν χρειάζεται να πέσεις στο νερό για να δείξεις την πίστη σου. Κυρίως το κάνω για να μη χαθεί η παράδοση». Και εδώ είναι που προβάλλει η αντίφαση η οποία με απασχολεί. Οσο αναχρονιστικό ή παράλογο και αν φαίνεται όλο αυτό, να πέφτεις χειμωνιάτικα στο νερό για να πιάσεις ένα σταυρό, δεν παύει να είναι κομμάτι από μία παράδοση αιώνων. Ακόμα και αν δεν σου λέει κάτι υπαρξιακό, ακόμα και αν δεν πιστεύεις τίποτα από όλα αυτά, το βλέπεις με σεβασμό. Είναι συσκευασμένο μέσα σε χρονοκάψουλα και ταξιδεύει στους αιώνες. Αυτός που βάζει τα χείλη στον αγιασμό, μεταλαμβάνει το παρελθόν. Τη στιγμή που ο ιερέας ρίχνει τον σταυρό στο νερό, ο βουτηχτής είναι ο ίδιος, εκείνος που έπεσε στο νερό πριν εκατό, διακόσια, ή τριακόσια χρόνια. Θα έρθει στο παρόν όταν βγάλει τη σέλφι.
