Ένας μεσίτης μου είπε ότι αυτό που ζούμε τώρα θα αλλάξει πολλά στην αγορά επαγγελματικών ακινήτων. «Ξέρεις πόσοι είναι αυτοί που τώρα ανακάλυψαν ότι δεν χρειάζονται μεγάλα γραφεία;» Φαντάζομαι πολλοί. Εδώ ραδιοφωνικοί σταθμοί έμαθαν ότι με μία μικρή επένδυση μπορούν οι παραγωγοί να κάνουν εκπομπές από το σπίτι.
Ολόκληρες εφημερίδες κυκλοφορούν αυτές τις μέρες με τα γραφεία της σύνταξης άδεια. Και αν βάλεις κάτω τους κωδικούς επιχειρηματικών δραστηριοτήτων, θα διαπιστώσεις ότι είναι πολλοί εκείνοι που μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς φυσική παρουσία. Υπάρχουν πλέον call centers που έχουν αφήσει το προσωπικό στο σπίτι και εκτρέπουν τις γραμμές στους υπολογιστές των υπαλλήλων. Η δουλειά βγαίνει μια χαρά.
Οι επαγγελματικές συναντήσεις γίνονται πλέον με τηλεδιάσκεψη. Δεν χρειάζεται να ντυθείς, να μετακινηθείς, να αγχωθείς για τη συνέπεια στο ραντεβού. Βάζεις ένα πουκάμισο δύο λεπτά πριν αρχίσει η διάσκεψη. Και επειδή το στοιχείο της κοινωνικότητας έχει κάπως υποβαθμιστεί, μπαίνεις αμέσως στην ουσία. Ούτως ή άλλως δεν υπάρχουν προσωπικά νέα για να ανταλλάξεις. Τι έχει μείνει για να πεις; Το πολύ να αναφερθείς σε καμιά σειρά ή στο βιβλίο που διαβάζεις. Μέχρι εκεί. Ομοίως, δεν βρίσκω λόγο για συζητήσεις από πάνελ ενώπιον κατάμεστης αίθουσας. Μία συζήτηση μέσω Zoom, αν έχει σωστή διεύθυνση, είναι πολύ πιο ουσιαστική. Aυτό μάλιστα, αν το προβάλλεις στην πολιτική, βλέπεις ένα καινούργιο σύμπαν. Ας πούμε ότι τελειώνουν οι πολιτικές συγκεντρώσεις. Μπορείτε να φανταστείτε σε τι βαθμό θα αποκλιμακωθεί η πολιτική ένταση; Ένας πολιτικός αρχηγός θα μπορεί πάντα να απευθύνει μία ομιλία προς το πολιτικό ακροατήριο, πλην όμως το ψηφιακό περιβάλλον δεν προσφέρεται για λόγους με κορώνες και συνθήματα από κάτω. Εκ των πραγμάτων ο λόγος θα πρέπει να προσαρμοστεί σε πιο ήπιους, πιο τηλεοπτικούς τόνους.
Δεν ξέρω αν η πανδημία δώσει τέλος στη μακραίωνη ανθρώπινη συμπεριφορά με τις χειραψίες και τους εναγκαλισμούς -κάποιοι ειδικοί το θεωρούν πολύ πιθανό. Είναι όμως βέβαιο ότι θα ενισχύσει τον ψηφιακό χώρο έναντι του δημοσίου, αφαιρώντας προσχήματα κοινωνικότητας. Αφήνω στην άκρη τη διαδικασία των μαθημάτων καθώς εκεί υπεισέρχονται, πράγματι, άλλοι παράγοντες που προσδιορίζονται από τη φυσική επαφή. Ωστόσο αυτήν την περίοδο έχουμε την ευκαιρία να επιβεβαιώσουμε, να μάθουμε ή να θυμηθούμε ότι πολλές από τις δραστηριότητές μας μπορούν να γίνουν μέσα από τα δίκτυα και μάλιστα να μείνουν εκεί. Οι νέοι το γνώριζαν. Οι μεγαλύτεροι το μαθαίνουν τώρα. Αυτό δεν έχει μόνο θετικές επιπτώσεις. Το επαγγελματικό έργο θα γίνει πιο απρόσωπο, εργοδότες θα προσφέρουν λιγότερα χρήματα, υποχρεώνοντας τους εργαζόμενους να «πληρώνουν», κατά κάποιον τρόπο, για να δουλεύουν από το σπίτι.
Αν όμως παρατηρήσεις την εικόνα από ψηλά, θα δεις το ψηφιακό κόσμο να επιταχύνει τον βηματισμό του έναντι του αναλογικού. Λογικά θα πρέπει να περιμένουμε μία έκρηξη τεχνολογικής δημιουργικότητας για εργαλεία που θα επιτρέπουν να κάνεις όλο και περισσότερα πράγματα από απόσταση. Αυτό δεν είναι πάντα βολικό, ούτε όμορφο. Ειδικά αν μια ζωή προσπαθείς να αποφύγεις τον εαυτό σου και τώρα γνωρίζεις ότι θα περνάς περισσότερο χρόνο μαζί του.
