Μέσα στα πολλά που λέει ο Βενιζέλος υπάρχουν και κάποια εύστοχα που δεν χρησιμοποιούνται μόνο για να καλύψουν την αμηχανία. Τα περί νέας εθνικής αφήγησης έχουν ενδιαφέρον που αξίζει να συζητηθεί-όχι απαραιτήτως με τον Βενιζέλο. Μπορούμε, όμως, να το κουβεντιάσουμε μεταξύ μας.
Άκουγα χθες τον πρωθυπουργό να λέει για τις δυνάμεις που κρύβουμε μέσα μας και τα θαύματα που πετυχαίνουν οι Έλληνες όταν είναι ενωμένοι. Ναι, το ξέρω, το θυμάμαι από το Δημοτικό. Δεν συμβαίνει μόνο σε μένα, το αισθάνεστε και εσείς. Συχνά ο πολιτικός λόγος επικοινωνεί με ατάκες από τη διδασκαλία προς τα παιδιά του Δημοτικού. Οι αναφορές στον πατριωτισμό εκεί έχουν τις καταβολές τους: στα βασικά συνθήματα που μπορούν όλοι να κατανοήσουν, σε έννοιες δογματικού χαρακτήρα και θρησκευτικής λογικής.
Συγγνώμη που το λέω, αυτό πλέον δεν αρκεί. Μπορεί να έχεις μία σπουδαία ιστορία να διηγηθείς για τον Παύλο Μελά ή τους ήρωες της Πίνδου. Είναι εντάξει αν λέγεσαι Άνθιμος, έχεις ρίξει κάτι φανταχτερό πάνω σου και ανέβηκες τα σκαλιά του άμβωνα. Το πολιτικό προσωπικό δεν μπορεί πλέον να βολευτεί με πατριωτικά τσιτάτα και ιστορίες με ήρωες που δεν κυκλοφορούν ανάμεσά μας. Αν θέλετε, δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά του ούτε με σοβινιστικά κλισέ που γελοιοποιούνται από την ίδια την ιστορία, από γεγονότα και από αριθμούς. Και αντίστροφα: ακόμα και αν τα έπη σας συγκινούν, δεν υφίστανται πλέον χείλη ικανά για να σας τα διηγηθούν. Δεν μπορείς να βάλεις χούλιγκαν για να νανουρίσει μωρό.
Η κρίση αυτή έχει καταστρέψει το παρόν, υπονομεύοντας το μέλλον μας και αναθεωρώντας τη σχέση μας με το παρελθόν. Και μας έχει κάνει αμήχανους με τη μνήμη. Αν οι συμβολισμοί είναι αληθινοί, τότε εμείς αποδειχθήκαμε ψεύτες. Και αν οι συμβολισμοί είναι ψεύτικοι, τότε δεν μπορούμε να διαχειριστούμε την αλήθεια.
