Πέρασαν περίπου 25 χρόνια από τότε που έπαιξα για πρώτη φορά Grand Theft Auto. Δυστυχώς δεν ήταν και η τελευταία. Το παιχνίδι μου προκάλεσε κάποιο είδος ελεγχόμενης εξάρτησης. Να ξεπετάξω τη δουλειά και να πιάσω το χειριστήριο της κονσόλας. Εκτοτε έχω αποκτήσει όλες τις εκδόσεις του παιχνιδιού και αδημονώ για την επόμενη που έρχεται το 2025. Στο GTA είσαι ένας εγκληματίας που πρέπει να φέρει εις πέρας επικίνδυνες αποστολές. Να μεταφέρεις, ας πούμε, τα ναρκωτικά από τη μία άκρη της πόλης στην άλλη, σκοτώνοντας και όποιον τολμήσει να εγείρει προσκόμματα. Ετσι και σκοτώσεις αστυνομικό, αρχίζει μία άγρια καταδίωξη λίαν συναρπαστική. Στο τέλος της σε κυνηγάει το σύμπαν και φυσικά πεθαίνεις.
Αλλά επειδή τα παιχνίδια δεν είναι σαν τη ζωή, έχεις πάλι την ευκαιρία να συνεχίσεις από εκεί που σταμάτησες. Μου αρέσει να σκοτώνω τους αστυνομικούς -στο παιχνίδι, εννοείται. Για μία περίοδο το έκανα συνέχεια. Το αποτέλεσμα ήταν να βλέπω, στην πραγματική ζωή, αστυνομικούς και στο μυαλό μου, έστω για ένα δευτερόλεπτο, να ξεδιπλώνεται το σχέδιο δολοφονίας τους. Προς Θεού, δεν υπαινίσσομαι ότι υπάρχουν παιχνίδια που εκπαιδεύουν δολοφόνους. Ομως υπάρχουν παιχνίδια, σχεδόν τα περισσότερα, που διδάσκουν στα πιτσιρίκια κάτι από την κουλτούρα της βίας. Θα πείτε ότι και εμείς, οι μεγαλύτερες γενιές, πόλεμο παίζαμε στη γειτονιά και απλώναμε στρατιωτάκια στο χαλί. Δεν είναι το ίδιο. Τα σύγχρονα παιχνίδια είναι πολλά βήματα πιο μπροστά στη ρεαλιστική αίσθηση της βίας. Ενας πιτσιρικάς κάνει τον πρώτο του εικονικό φόνο όταν πηγαίνει στο Δημοτικό. Και απολαμβάνει το αίσθημα της επιτυχίας όταν σκοπεύσει με ακρίβεια στο κεφάλι του αντιπάλου. Τα headshots πληρώνουν περισσότερους πόντους. Ομως η βία δεν βρίσκεται μόνο μέσα στα παιχνίδια. Είναι και αλλού. Στη μουσική που τα δεκαπεντάχρονα λατρεύουν να ακούν με στίχους για γκόμενες, όπλα, λούσα, ακριβά ρολόγια, αυτοκίνητα, κότερα, ελικόπτερα. Το μικρό αγόρι θα τραβήξει τον μπαμπά του από το χέρι για να τον πάει, επιτέλους, στη συναυλία του αγαπημένου τράπερ. Και αργότερα, στο σπίτι, θα τον δει στο TikTok να πλακώνεται στο ξύλο.
Βία υπάρχει και στο πορνό που καταναλώνουν σε αυτές τις ηλικίες. Τις περισσότερες φορές το σεξ είναι βίαιο με τις γυναίκες να δέχονται την υποταγή, ενίοτε και την ταπείνωση. Και είναι πλέον άπειρες οι μελέτες που τονίζουν ότι το ύφος του πορνό θα επηρεάσει βαθιά τη σεξουαλικότητα των νέων γενιών, ενθαρρύνοντας τις ακραίες συμπεριφορές. Το αγοράκι που έχει εκπαιδευτεί, σεξουαλικά, με σκληρό πορνό, είναι πολύ πιθανό να αντιγράψει τον στιβαρό επιβήτορα όταν βρεθεί αγκαλιά με ένα κοριτσάκι. Είναι και άλλα, φυσικά. Οι παρέες χουλιγκάνων που δημιουργούν ένα δικό τους οικοσύστημα στις γειτονιές, προσφέροντας στα αγόρια την αίσθηση του «ανήκειν». Οι «συμμορίες» που εξυπηρετούν τον ίδιο σκοπό, παρέχοντας και μία αίσθηση δύναμης. Διότι η δύναμη, μαζί με τον πλούτο και την ομορφιά, είναι, διαχρονικά, τα βασικά συστατικά της επιτυχίας ή της ευτυχίας, κατά πώς πιστεύουν οι άγουροι και οι απαίδευτοι. Κάτι αντίστοιχο, άλλωστε, θα διαπιστώσετε και στη συμπεριφορά των κοριτσιών. Μπορεί να μην καταφεύγουν τόσο συχνά, όσο τα αγόρια, στη βία, αλλά υιοθετούν και αυτά ακρότητες που αποτυπώνουν το άγχος για ομορφιά, sex appeal, αποδοχή. Κάντε μια βόλτα στο TikTok και θα πετύχετε κορίτσια στην εφηβεία να εξευτελίζουν πολλές από τις έννοιες για τις οποίες, υποτίθεται, αγωνίστηκαν οι μητέρες τους.
Αν σε όλα αυτά προσθέσεις οικονομικά προβλήματα που γεννούν ανέχεια, προβληματικές ή κακοποιητικές συμπεριφορές στο σπίτι, την επισφάλεια για το μέλλον και την αίσθηση για ένα παιχνίδι που χάθηκε πριν ξεκινήσει, τότε έχεις όλες τις ψηφίδες της συνολικής εικόνας. Και για αυτό είναι αδύνατο να παρέμβεις σε όλα αυτά τα πεδία με συγκεκριμένες πολιτικές και δράσεις. Εδώ πράγματι, η ευθύνη είναι σε μεγάλο βαθμό ατομική, οικογενειακή. Το κράτος μπορεί να φέρει τον αστυφύλακα. Και τον ψυχολόγο που πρέπει, επειγόντως, να μπει σε όλα τα σχολεία. Τα υπόλοιπα είναι του σπιτιού.
