Θυμάμαι την πρώτη γιορτή του Πολυτεχνείου στο σχολείο. Ήταν το 1983, δέκα χρόνια μετά την εξέγερση. Ήμουν μαθητής στην τελευταία τάξη του Λυκείου. Ως γεγονός ήταν συγκλονιστικό για τη σχολική κοινότητα. Και δημιούργησε νευρικότητα.
Η γιορτή έλαβε χώρα σε κινηματογράφο στις 40 Εκκλησιές της Θεσσαλονίκης. Η επιμέλεια αναλήφθηκε από συμμαθητές της ΚΝΕ. Η Λυκειάρχης έλεγξε τα κείμενα λέξη προς λέξη. Λογοκρίθηκε το αίτημα για έξοδο από την ΕΟΚ και το ΝΑΤΟ. Τα τραγούδια του Θεοδωράκη εγκρίθηκαν. Όχι και τα αντάρτικα. Ούτε συζήτηση για το «Παιδιά σηκωθείτε». Ένας καθηγητής με μουστάκι και ζιβάγκο εκφώνησε την κεντρική ομιλία. Μίλησαν και τα παιδιά της ΚΝΕ. Μετά, όποιος ήθελε, πήγε στην πορεία. Έβρεχε πολύ. Ήταν μία τεράστια πορεία. Και όλα αυτά είχαν νόημα και συναίσθημα. Εννιά χρόνια μετά την πτώση της χούντας. Ο παλιός κόσμος ακόμα και αν δεν χανόταν, έσκυβε το κεφάλι και έψαχνε γωνιά να λουφάξει. Οι πληγές ήταν ακόμα ανοιχτές. Ναι, υπήρχε νόημα.
Σήμερα. Ορισμένα ιδιωτικά σχολεία αποφάσισαν να μην δώσουν αργία στους μαθητές τους και δεν αφιέρωσαν όλη τη διδακτική μέρα στην επετειακή γιορτή του Πολυτεχνείου. Το συνδικαλιστικό όργανο των διδασκόντων κατήγγειλε τους σχολάρχες. Εκείνοι απάντησαν ανακοινώνοντας ότι «δεν υποτάσσονται στον ιδεολογικό καταναγκασμό και την ομοιομορφία του κεντρικού σχεδιασμού». Άστοχη τοποθέτηση. Είτε τους αρέσει, είτε όχι, το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα λειτουργεί με βάση αυτήν την ομοιομορφία. Οφείλουν να τηρούν τα προβλεπόμενα.
Ωστόσο οι ενστάσεις για τον τρόπο με τον οποίο τιμάται η επέτειος, έχουν βάση. Όπως συμβαίνει σε όλες τις σχολικές γιορτές, έτσι και στη γιορτή του Πολυτεχνείου, τα παιδιά καλούνται να μπουν σε μία χρονική κάψουλα και να γυρίσουν μισόν αιώνα πίσω. Τους ζητείται να αναπαραστήσουν κώδικες, φόρμες και συνθήματα που στα αυτιά τους ηχούν αναχρονιστικά. Μπορεί το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία» να περιέχει στοιχεία διαχρονικότητας, αλλά στο μέσο έφηβο δεν λέει τίποτα. Ευτυχώς. Οι αγώνες δικαιώνονται και όταν ξεπερνιούνται από την ίδια τη ζωή. Τα παιδιά πορεύονται προς την πρεσβεία. Η μομφή πέφτει πάντα στους ξένους. Βολεύει. Ο Στρατός και οι πολιτικοί έχουν, εκ των πραγμάτων, πάρει άφεση. Η πορεία θυμίζει αναπαράσταση. Όπως και η σχολική γιορτή του Πολυτεχνείου. Σαν τις σχολικές γιορτές με φουστανέλα.
Η ευθύνη, πέρα από την ιδιαίτερη σχέση με το Big Bang της μεταπολιτευτικής Αριστεράς, ανήκει στο εκπαιδευτικό σύστημα. Στην ανελαστική προσέγγιση της επετείου. Η Χρυσή Αυγή είναι τρίτο κόμμα, η Ακροδεξιά δείχνει τα δόντια της στην Ευρώπη και εμείς μιλάμε στα παιδιά για τη Μαρία Δαμανάκη και τον Μίμη Ανδρουλάκη. Τους δείχνουμε το τανκ και την πύλη, αλλά δεν τους φέρνουμε έναν άνθρωπο να τους μιλήσει με σύγχρονο πνεύμα για τη Δημοκρατία και τη μετεξέλιξή της σε ψηφιακό, παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον. Τιμάμε τις επετείους με στείρους εορτασμούς. Πρωτοβουλίες εθελοντισμού και κοινωνικής αλληλεγγύης θα είχαν άμεσο αντίκτυπο στις νεανικές συνειδήσεις. Και μετά μας ξενίζει που τα παιδιά αδιαφορούν. Τα παιδιά είναι υγιή. Και ξέρουν ότι η επέτειος του Πολυτεχνείου έχει σημασία όταν πέφτει Σάββατο ή Κυριακή. Γιατί θα κάνουν τριήμερο.
