Πιο ωραία από όλους το λέει η Λιάνα Κανέλλη: «τα συμφέροντα των ιδιωτών». Η Λιάνα προσδίδει στον λόγο της θεατρικότητα, κάποιες λέξεις εκφέρονται βουτηγμένες στον στόμφο και αποκτούν τη βαρύτητα που τους αρμόζει. Άλλοι το λένε πιο κοφτά: «η κυβέρνηση εξυπηρετεί ιδιωτικά συμφέροντα». Το ακούς όπως τον μπαλτά στον πάγκο του χασάπη. Είναι επιχείρημα που κόβει τη συζήτηση.
Στην Ελλάδα το ιδιωτικό επιχειρηματικό συμφέρον δαιμονοποιείται όταν αποκτά μέγεθος ικανό να το βάλει στην πολιτική κουβέντα. Είμαστε εντάξει με τους βιοτέχνες, δεν είμαστε καθόλου καλά με τους βιομήχανους. Όχι τυχαία: οι μεγάλες δουλειές στη μεταπολεμική Ελλάδα έχουν συχνά πάνω τους λαδιές. Ούτε άδολα: το εθνικό αριστερόστροφο ιδεολόγημα εξιδανικεύει, ως οφείλει, τη μεγαλύτερη δυνατή παρουσία του κράτους στην οικονομία. Πέρα από τα ιδεολογικά, υπάρχουν και τα πρακτικά: όσο πιο μεγάλο το κράτος, τόσο πιο εύρωστη η άσκηση της εξουσίας και η διαχείριση του δημοσίου πλούτου. Γι’ αυτό και στην Ελλάδα έχει καταγραφεί η εξωτική συνεύρεση κράτους και ιδιωτών στο πεδίο των «προβληματικών επιχειρήσεων». Οι παλαιότεροι θα θυμούνται ότι στα ’80ς, όταν σκάβαμε τον τρίτο δρόμο προς τον σοσιαλισμό, οι αετονύχηδες τίναζαν επιχειρήσεις στον αέρα, στέλνοντας τα λεφτά στην Ελβετία. Το κράτος, για να ασκήσει κοινωνική πολιτική, αναλάμβανε τις μονάδες. Η κυβέρνηση τοποθετούσε διοικήσεις και το κόμμα έκανε προσλήψεις. Υποτίθεται ότι έτσι διατηρούσαν ζωντανό ένα κομμάτι παραγωγικού ιστού. Αηδίες. Φούσκωσαν τα χρέη.
Ένα μεγάλο τμήμα του πολιτικού συστήματος ισχυρίζεται ότι ο ισχυρός δημόσιος τομέας εξυπηρετεί καλύτερα το συλλογικό συμφέρον. Εντάξει. Όμως η χώρα δεν χρεοκόπησε επειδή είχε μικρό δημόσιο. Θα πουν ότι χρεοκόπησε επειδή είχε διεφθαρμένους να διαχειρίζονται το δημόσιο. Σωστή εξήγηση, λάθος σκέψη. Αυτά δεν περιγράφονται μέσα σε ένα ηθικό πλαίσιο, με καλούς και κακούς. Υπάρχουν συνθήκες και μηχανισμοί που ευνοούν τη διαφθορά, τη γραφειοκρατία, την ανάπτυξη. Το ελληνικό δημόσιο λειτούργησε ως ένα θερμοκήπιο διαφθοράς. Το δημόσιο πληρώνουμε με την κρίση. Και την απουσία ενός πλαισίου που θα έθετε την επιχειρηματικότητα σε υγιείς βάσεις, όχι πάνω σε πειρατικά που κάνουν πλιάτσικο.
Ακόμα και σήμερα η πρόθεση για ιδιωτικοποιήσεις ελέγχεται ιδεολογικά και ηθικά. Αλλά αυτή είναι μια μάχη που έχει χαθεί πριν δοθεί. Αν θέλεις, μπορείς να πάρεις το κοντάρι της ομπρέλας σου και να μάχεσαι ανεμόμυλους στις Κυκλάδες, τώρα που έρχονται και τα μελτέμια. Δεν μπορείς, όμως, όταν η χώρα συμμετέχει σε ένα πλαίσιο ελεύθερης αγοράς να απορρίπτεις τις ιδιωτικοποιήσεις ως παράμετρο της οικονομικής εξέλιξης. Να, ακούστε τον ΣΥΡΙΖΑ. Συχνά ισχυρίζεται ότι «θα ανακτήσει» επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας. Το έχει πει για τη ΔΕΗ, το έχει πει και για τον ΟΤΕ. Δικαίωμά του και χαρά σε όσους το πιστεύουν. Όμως, ο Αλέξης Τσίπρας λέει συχνά ότι οι ξένες επενδύσεις είναι καλοδεχούμενες, αρκεί να πρόκειται για σοβαρούς επιχειρηματίες κ.λπ. Ε, αυτό πρέπει κάποια στιγμή να προσδιοριστεί και ως μέγεθος, σωστά; Η ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ θεωρήθηκε «ξεπούλημα». Κανένας δεν κάθισε να υπολογίσει και να μας πει ποια τιμή είναι η σωστή. Το ίδιο ισχύει και για τη «μικρή ΔΕΗ». Του κερατά, είναι ανεκτίμητη η αξία της και δεν μπορούμε να βρούμε μία τιμή συμφέρουσα; Από ποια τιμή και πάνω δεν έχεις ξεπούλημα; «Υπό εκποίηση» είναι τα αεροδρόμια. Ωραία, να βγούμε στον δρόμο. Αλλά δώστε μας δύο στοιχεία παραπάνω. Υπάρχουν μελέτες που να συγκρίνουν και να μας δείχνουν με πίνακες ποια λύση συμφέρει περισσότερο; Θυμίζω ότι παλαιότερα είχαμε ξεπούλημα για την «Ολυμπιακή» και τον ΟΤΕ. Ακόμα πιο παλιά, η είσοδος ιδιωτών στην κινητή τηλεφωνία είχε προκαλέσει αντιδράσεις. Μέχρις εκεί και το Ελληνικό. Γιατί κατά τα άλλα, τα περίφημα φιλέτα στο τσιγκέλι του ξεπουλήματος δεν τα πλησιάζει άνθρωπος. Ούτε οι μύγες δεν τα τρώνε.
Το περίεργο, πιθανώς και γελοίο, στην υπόθεση είναι ότι η αντιπολίτευση σε κάποιο βαθμό έχει δίκιο όταν ελέγχει, έστω αυθαίρετα, την κυβέρνηση για τα περί ιδιωτικοποιήσεων. Στην πράξη περισσότερο έχει υπονομεύσει τις ιδιωτικοποιήσεις η κυβέρνηση, παρά ο ΣΥΡΙΖΑ-ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κυβερνάει. Τι έχει κάνει, ας πούμε, το ΤΑΙΠΕΔ; Αν δεν υπήρχε ο ΟΠΑΠ, δεν θα έβγαζε ούτε τα έξοδα του. Επίσης υπάρχουν έργα που παραχωρούνται προς εκμετάλλευση, στα οποία δεν προσδιορίζεται καν η μίνιμουμ απαίτηση του ελληνικού δημοσίου. Και οι ιδιωτικοποιήσεις τείνουν να εξελιχθούν σε ανέκδοτο μεταξύ νομικών και επενδυτικών συμβούλων. Όλοι σοσιαλιστές είμαστε σε αυτή τη χώρα.
